Categorie: Tegeltechniek

De kunst van het (ont)koppelen

Tegels worden heden ten dage over het algemeen gelijmd. Deze techniek zorgt voor een uitstekende hechting tussen tegel en een scala aan ondergronden. Zoals van een ‘lijm’ mag worden verwacht doet deze wat hij moet doen: de boel bij elkaar houden.
Dan klinkt het misschien raar om in dezelfde context te praten over ontkoppelen, want dan gaat het ineens over een systeem Waarmee je de werking dan wel verschillende uitzetting coëfficiënten van de verschillende materialen van elkaar kan opvangen. Maar ook dan blijft lijm een belangrijk onderdeel van het systeem. Want systematisch te werk gaan kan zo zijn voordelen hebben, afhankelijk van de omstandigheid die men aantreft. Het kan allerlei problemen in de toekomst voorkomen. Maar wanneer en waarom moet er ontkoppeld worden?

Ontkoppelingssystemen bestaan in de regel uit matten of membranen die tussen de dekvloer en de vloerafwerking met tegels geplaatst worden. Hoewel de toepassing van ontkoppelingssystemen niet verplicht is, hebben ze in praktijk belangrijke voordelen te bieden. Denk hierbij aan het compenseren van doorbuigingen of vervormingen in de ondergrond die door de starre tegel moeilijk(er) zijn op te vangen. Doe je niets dan zijn scheuren in de tegel haast een vanzelfsprekendheid. Een zogenaamde flexlijm (zie eerdere blogs) kan al wel veel opvangen, maar kent ook zijn beperkingen.

Wat moet je dan voorstellen bij een ondergrond die kan vervormen…?
Denk bijvoorbeeld aan vloeren voorzien van vloerverwarming of koeling, maar ook bijvoorbeeld een heel verse, net aangebrachte dekvloer die nog niet is uitgewerkt of houten vloeren. Als daar toch snel een tegelafwerking op gelegd moet worden omwille van tijdsdruk, juist dan kan een ontkoppelingsmat een oplossing zijn. Het hoeft niet per definitie de ondergrond te zijn. Ook bij hele grote of donkergekleurde tegels en verspringende voegen, kan ontkoppelen uitkomst bieden.

Tegels worden blootgesteld aan wisselende temperaturen door onder andere bezonning, zowel binnen als buiten. Donkergekleurde tegels zijn zoals je je kunt voorstellen gevoeliger voor dit effect. Tegels waar geen zon op valt blijven in de schaduw veel koeler.
Door die opwarming kunnen de tegels tijdelijk uitzetten en dat levert een spanning op in de vloerafwerking. Temperaturen van wel 70 graden zijn ooit bij zwarte tegels gemeten! Hierdoor kunnen tegels los komen te liggen of zelfs scheuren en dat gebeurt vooral wanneer er direct op de steenachtige ondergrond is verlijmd. Door te ontkoppelen kun je dit verschijnsel voorkomen.

Het ontkoppelingssysteem zorgt er voor dat de spanningen, verticale en horizontale beweging, trillingen en verschuivingen niet van de ene naar de andere laag overgedragen worden, waardoor ze verminderd of zelfs helemaal geabsorbeerd worden en het risico op hechting van de betegeling en scheurvorming beperkt wordt. Belangrijk is om randstroken te plaatsen bij aansluiting op bijvoorbeeld kolommen en wanden. Deze toevoeging zorgt ervoor dat ook op die plaatsen tegels kunnen bewegen. Plint- of wandtegels worden dan ook niet stijf op de vloertegels verlijmd. Plaats deze vrij erboven en de naad kan worden afgedicht met een kitvoeg.
Het voorgaande betreft dan de zogenaamde ‘kritische ondergronden’.

Maar er zijn meer situaties!
Jazeker, denk eens aan waterdichting. Dan werkt de mat meer als een membraan die ervoor zorgt dat water niet in de ondergrond kan indringen. Een mat of vlies is snel aangebracht, vergt geringe droogtijd en kan zowel op vloer als wand worden aangebracht. Het spaart tijd en laat zich makkelijk verwerken. Je kent wellicht de drainage systemen die soms voorgeschreven worden bij het betegelen van een terras buiten. In die toepassing zal je 9 op 10 ook een ontkoppelingsmat in de opbouw tegen komen.

Tegels worden gezien als een ‘harde’ vloerafwerking. Vooral in appartementsbouw is contactgeluid dan een dingetje. Wist je dat loopgeluid en contactgeluid de grootste vorm van geluidshinder in huizen en appartementen veroorzaakt? Als de draagvloer een traditionele massieve betonvloer is, dan moet voor een verhoogde geluidwering de extra contactgeluidisolatie van de vloerafwerking komen. Verenigingen van Eigenaren schrijven vaak voor dat bij harde vloerafwerking een zodanige opbouw moet worden aangebracht dat de contactgeluidverbetering 10 dB bedraagt. Bij een correcte opbouw van de vloerconstructie en de keuze van een juiste mat, kan deze geluiddempend werken en kunnen tegels zonder probleem worden toegepast. Let wel dat de vloer en zijn afwerking perfect alle -contact- vermijdt, dus aansluitingen met wanden, leidingdoorvoeren, oneffenheden zijn allemaal zaken die invloed kunnen hebben.

Een belangrijk punt van aandacht bij alle vormen van ontkoppeling is dan toch weer “de koppeling”. We begrijpen dat je het spoor nu bijster raakt. De juiste toepassing van deze producten valt of staat weer met een goede hechting: van zowel de mat en/of membranen aan de ondergrond als ook van de tegels aan de matten. Dus denk niet dat een goede mat of het juiste membraan alleen de oplossing is. Daarom dat er eerder over een systeem werd gesproken. Het is een combinatie van producten die nauwkeurig op elkaar zijn afgestemd.

Samenvattend kunnen we zeggen dat het (ont)koppelen een uitstekende oplossing kan zijn in navolgende situaties:

• Ontkoppeling
• Scheuroverbrugging
• Spanningsverdeling
• Akoestische of thermische verbetering
• Drainage en/of waterdichting

De voordelen van deze systemen is het verkorten van de totale bouwduur (voor het aanbrengen van de afwerkingslaag hoeft men vaak niet te wachten tot de krimp van de dekvloer volledig achter de rug is). Het kost vaak net iets meer, maar wij zijn zeker dat voorkomen beter is dan genezen. Op voorhand de situatie goed in kaart brengen om dan een weloverwogen keuze te maken voor de juiste oplossing zodat je probleemloos en langdurig van jouw betegelde oppervlak kunt genieten.

© OMNICOL – november 2023

Geplaatst in Tegeltechniek

Pastalijm = geld verdienen!

In deze blog willen we je meenemen in de ontwikkelingen op het gebied van de pastalijmen voor tegelwerk. Zeker de laatste jaren zijn hier enorme stappen in gezet en zijn de kenmerken van weleer niet meer van toepassing op de nieuwste generatie van deze lijmen. En vanwaar die titel? Natuurlijk om de aandacht te trekken, maar ook om (oude) vooroordelen te ontzenuwen.

Even terug in de tijd
Tot voor een paar jaar had je de keuze tussen poederlijmen en pastalijmen. En dat was dan een bewuste, weloverwogen keuze. Beiden met hun eigen specifieke kenmerken en toepassingen. Pastalijmen waren uitermate geschikt voor vlakke ondergronden, konden op gips toegepast worden en waren enkel voor het aanbrengen van tegels tegen wanden. Daarnaast waren ze een flink stuk duurder dan poederlijmen en had je ook nog eens een andere lijmkam nodig.
Technisch zit er een wezenlijk verschil tussen beide producten dat een deel van het voorgaande verklaart: luchtverhardend tegenover chemische afbinding.

Stukje techniek
We gaan niet te diep de technische/wetenschappelijke kant op, maar een klein beetje inzicht helpt om een en ander te begrijpen. Poederlijmen zijn op een enkele zeer speciale variant na bijna altijd gebaseerd op cement als bindmiddel. De cement komt in aanraking met water en vanaf dan start de afbinding ofwel uitharding. Dit kan ook in afgesloten ruimtes en zelfs onder water plaatsvinden. Daardoor zijn eenmaal aangemaakte poederlijmen na verloop van tijd hard en ook niet meer te gebruiken. Mocht de afbinding hebben plaatsgevonden en de kuip nog halfvol zijn dan is dat jammer.
Pastalijm gebruikt andere bindmiddelen die uitharden door droging en contact met lucht. Echter: als de lucht weggehaald wordt en je ervoor zorgt dat die niet meer bij het product kan, dan stopt het proces. Dus dan kan de deksel gewoon terug op de emmer, en kan je gemakkelijk de volgende dag door met het restant.

Economisch?
Dit is niet nieuw en altijd al een punt van discussie tussen de voor- en tegenstanders geweest. Ja inderdaad, in de aanschaf is een pastalijm duurder. Maar als je verder kijkt dan de aanschaf alleen, kan de bevestiging van ‘goede keus of niet’ al snel omslaan ten gunste van de pastalijm. Even wat aandachtspunten op een rij:

1. Tijdwinst: geen aanmaaktijd, direct kunnen starten.
   • dus ook geen last van rond dwarrelend stof en geen extra apparatuur nodig
2. Bewaren: Klaar en emmer nog niet leeg? Deksel erop en volgende dag verder.
   • minder afval
3. Verbruik per m2 kan lager uitpakken, een hoger rendement ofwel meer met minder

Laatste ontwikkelingen
We zitten met z’n allen niet stil en innovaties komen we op veel terreinen tegen. Ook de wereld van de lijmen doet hierin mee. Pastalijmen zijn zo geëvolueerd dat ze tegenwoordig veel breder inzetbaar zijn. Wat begon met speciale varianten voor grotere en zwaardere tegels, is nu aanbeland in een situatie dat er alleen maar meer keuzes en varianten zijn ontstaan. En dus ook soorten die het mogelijk maken om op de vloer te werken. Want juist die beperking was een flinke horde die ervoor zorgde dat poederlijmen breder werden toegepast.
Samen met de grondstoffen-industrie, kijken we constant naar ontwikkelingen en hoe deze vooral het gebruiksgemak van onze producten kunnen vergroten. Bredere inzetbaarheid en meer gemak voor de gebruiker. En zeker niet ten koste van alles. Het moet wel een haalbare kaart zijn en betaalbaar blijven.
De inzet van nieuwe bindmiddelen hebben ervoor gezorgd dat we echt stappen hebben kunnen zetten met ons gamma pastalijmen.

Nieuwe gebruikers
Groot voordeel van de het grotere toepassingsgebied is dat er dan ook nieuwe gebruikers in beeld komen. Want wat is er handiger als klusjesman of als allround verbouwer dan werken met 1 universeel product voor meerdere werkzaamheden? Met die ene emmer in de bus kan je ineens EN vloertegels op de vloer lijmen, EN wandtegels lijmen op een veelvoud van ondergronden. Is de emmer nog niet leeg: folie terug op de pasta, deksel erop en door naar de volgende opdracht.

Nooit meer poederlijmen?
Echt niet! Daar kunnen we kort en krachtig in zijn. Al zal bovenstaande lofzang over pastalijm wellicht je inzicht iets hebben gewijzigd (en dat is ook ons doel).
Maar er zijn nog altijd situaties waarin de keuze voor een poederlijm de enige juiste is. Ook bij die producten staan de ontwikkelingen niet stil. Waar vroeger tegels en natuursteen nog in de mortel werden geplaatst, is het verlijmen van deze materialen niet meer weg te denken op de tegenwoordige bouw.

We kunnen zomaar voorstellen dat dit vragen oproept die je niet beantwoord ziet in deze blog. Schroom niet om contact op te nemen met je accountmanager, hij zal je graag helpen met het maken van de juiste keuze. Lijm ze!

 

© OMNICOL – maart 2023

Geplaatst in Tegeltechniek

Verduurzamen en slim renoveren!

In de bouw staan we voor een enorme uitdaging, dit kun je breed in de pers lezen. Iedereen heeft zijn mond vol over 100 duizenden woningen die allemaal op heel korte termijn gerealiseerd dienen te worden. Maar naast nieuwbouw is er ook een enorme behoefte aan opfrissing en modernisering van de bestaande woningen. Met de huidige energiesituatie en ambities is het niet alleen op het gebied van installatietechniek alle hens aan dek maar ook het woongenot kan naar een hoger plan getild worden. De bestaande woonvoorraad kan enige modernisering gebruiken. Al enkele jaren zien we dat renovatie breed wordt ingezet, ook daar waar het badkamers en keukens betreft. Je mag gerust stellen dat renovatie even belangrijk is als nieuwbouw!

 

Cijfertjes
Onderzoek heeft uitgewezen dat alleen al in Nederland er jaarlijks zo’n 400.000 badkamers worden aangepakt waarvan er zo’n 83% afkomstig is uit de renovatiemarkt (koop en huur). En dan komen keukens en toilet daar vaak meteen bij. In 81% van de gevallen wordt het tegelwerk helemaal of gedeeltelijk aangepakt waarbij er steeds vaker wordt gekozen voor volledige badkamerrenovatie.

Beschikbare opties
Laten we eens kijken wat voor opties er zijn als we het tegelwerk in badkamer, keuken of toilet willen vernieuwen. We willen jullie meenemen in 4 verschillende benaderingen, te weten;

1. Traditioneel tegelwerk
2. Bestaand tegelwerk
3. Polystyreen bouwplaten
4. Panelen verlijmen

Traditioneel tegelwerk
Hieronder verstaan wij het afbreken van wat er is en binnen een bestaande woning nieuw opbouwen vanaf nul zeg maar. Daarbij zijn er keuzes te maken qua ondergrond en afwerking. Op zich kun je dan met een schone lei beginnen en als je weet dat het een ‘natte ruimte’ gaat worden de materiaalkeuze daar vroegtijdig op afstemmen. Kies dan inderdaad vanaf de ondergrond materialen die het beste geschikt zijn als ondergrond voor tegelwerk. Waterdichting en voorkomen van vochtinfiltratie of doorsijpeling is belangrijk. Gips mag dan makkelijk verwerkbaar zijn en favoriet onder de stukadoors; wij komen die liever niet tegen in badkamers. Beter is het om producten op cementbasis te gebruiken en die zijn de laatste jaren qua verwerking alleen maar veel beter geworden. Pastalijmen zijn uitermate geschikt om snel en schoon te werken voor wandtegels. Hoe waterdichting in te bouwen is bij tegelwerk werd in een eerdere blog uitvoerig beschreven.

Bestaand tegelwerk
Ideaal bij een renovatie en ook duurzaam in de zin van beperken van afval is het plaatsen van nieuwe tegels direct over het oude tegelwerk heen. Als dit past met de bestaande aansluitingen scheelt dit het nodige hak- en breekwerk en dus ook afval. Dat geeft tijdswinst en is met de huidige materialen perfect uit te voeren. Beschadigingen of grote oneffenheden kunnen eerst gerepareerd worden maar daarna kan men snel starten met het verlijmen van tegels op de oude ondergrond. Punt van aandacht is het voorbereiden van deze ondergronden. Door het jarenlange gebruik dient een grondige reiniging en ontvetting te gebeuren zodat de lijmlaag goed gaat hechten. Het kan zelfs soms handig zijn om de glazuurlaag van de oude tegels bijvoorbeeld op te schuren of in te krassen. Dit komt de sterkte van het nieuwe tegelwerk alleen maar ten goede. Bij het aanbrengen van de voorstrijklaag krijgt men al een eerste indicatie of de ondergrond goed ‘schoon’ is. Als deze moeilijk gelijkmatig is aan te brengen zal men een nieuwe schoonmaakronde moeten inlassen.

Polystyreen bouwplaten
Er zijn diverse aanbieders van (vaak polystyreen) bouwplaten die speciaal ontwikkeld zijn als ondergrond voor tegelwerk. In veel gevallen zijn deze voorzien van een enigszins zuigende geweven toplaag of zelfs een cementering. Het verlijmen van tegels lukt vrij makkelijk op deze ondergronden die natuurlijk prachtig vlak zijn. Het is juist de bevestiging van dit soort platen dat nu extra aandacht vraagt. De dikte van de plaat vraagt een volvlaks- of deelcontact met de ondergrond en de montage kan ofwel schroeven of lijmen zijn. Of als alternatief kunnen ze op regelwerk aangebracht worden. Dit kan voor specifiek renovatie een uitkomst zijn die bijvoorbeeld het inslijpen van opliggende leidingen kan besparen. Let op het gewicht van de aan te brengen afwerklaag (het gewicht van de tegel PLUS lijmlaag en voegmortel) om te kijken welke montagewijze in jouw geval het beste is. Wij staan klaar om je vooraf duidelijke verwerkings-instructies te geven, en wij hebben ervaring met alle op de markt beschikbare tegelplaten. De juiste afstemming maakt dat het werk snel vlot en belangrijker: dat het een duurzaam resultaat oplevert.

Panelen verlijmen – de bouw gaat voor prefab…
Een nieuwere ontwikkeling, waarbij er volledige platen worden geïnstalleerd die al vooraf voorzien zijn van hun tegelafwerking. Dit heeft natuurlijk voordelen, maar ook enkele beperkingen. Het grote voordeel is tijdswinst en een kwalitatieve sprong voorwaarts. De productie is tenslotte gedaan in een gecontroleerde omgeving waarbij alle materialen goed op elkaar zijn afgestemd en onder ideale condities zijn verwerkt. Beperkingen zijn de vrijheid om verschillende patronen toe te passen en dat een mogelijke aansluiting tussen de panelen toch zichtbaar blijft.
Bij prefab oplossingen denkt men vaak dat sneller ook goedkoper is. Dat is deels waar. Maar de winst zit ‘m voornamelijk in tijd en daarmee is het gewoon lastig rekenen. Maar als woningcoöperatie zou dit een oplossing kunnen zijn waarmee je de overlast voor jouw huurders kunt beperken. Het is een relatief nieuwe oplossing die, de komende tijd, zeker nog verder geoptimaliseerd zal worden.

Het gaat wat ver om in een enkel blog-artikel alle mogelijkheden helemaal voluit en tot in detail te beschrijven. Wat we willen aangeven dat we als lijmproducent en projectpartner alle genoemde disciplines beheersen en dus ook daarvoor de oplossingen in huis hebben. Dan gaat het bij ‘traditioneel’ over veelal bestaande producten die juist toegepast moeten worden en bij ‘prefab’ over een geheel nieuwe (product- en applicatie) ontwikkeling.

De bouw staat niet stil en met zijn allen innoveren we dagelijks. In ons DNA zit de drang om daar mede in voorop te lopen dus kaatsen we graag de bal terug: daag ons uit en samen lossen we het op!

 

© OMNICOL – mei 2022

Geplaatst in Overig, Tegeltechniek

Gelijk starten (en stoppen)? Pastalijm meneer!

Vroeger, en dan praten we nog niet eens zo heel lang geleden, was er een voorstander van poederlijm, terwijl de ander meer ‘ fan’ was van pastalijm. Even voor de goede orde, we hebben over het verlijmen van tegels. Alhoewel… wist je dat in de DHZ markten ook pastalijmen verkocht worden voor bijvoorbeeld het lijmen van andere materialen? Kern van de zaak: gemak, ontzorgen en snel(ler) kunnen werken.
Tegenwoordig is de harde lijn tussen voor- en tegenstanders van pastalijmen aan het vervagen en groeien deze pastalijmen in populariteit.

Hoe komt dit?
We kunnen stellen dat de producenten niet stil hebben gezeten en dat die op de achtergrond flink door hebben ontwikkeld. Daar waar pastalijmen nog wel eens een beperking hebben in het gebruik zie je dat met nieuwe innovaties dit steeds minder wordt en dus als direct gevolg de inzetbaarheid van deze lijmen veel breder wordt.

Even terug in de tijd
Waarom: om te kunnen schetsen welke evolutie er is gemaakt en om wellicht je oude (voor-)oordelen over het verschil tussen poeder- en pastalijmen nog even aan te halen en in het huidige daglicht te stellen.

Heel zwaarwegend zeiden we altijd: “Een gefundeerde keuze tussen de beide lijmsoorten is niet altijd te maken”. Daar waar gebruiksgemak zwaarder werd gewogen dan prijs is een achterhaalde stelling. Want door ervaring kunnen we rekenen. En als we op een dag meer meters kunnen maken verdienen we meer, toch?

Gebruiksgemak!
Poederlijmen moeten altijd aangemaakt worden en intensief gemengd in de juiste verhouding. Dit geeft stof, lawaai en bovenal kost tijd. Ook aan het einde van de dag met een halfvolle kuip is het jammer, dit is voor de container en kan niet meer worden gebruikt. En als de aanschaf dan al voordeliger was… nou, dan gaat de winst daarmee de afvalhoop op.
Een pastalijm is wat dat betreft een tijdwinner. Hup, de deksel eraf en smeren maar. Einde dag? Deksel op de emmer en morgen weer verder. Geen verlies van materiaal, goed voor het milieu en ook voor de portemonnee.

Dikkere lagen en grotere en zwaardere tegels? De tijd waar pasta’s het vroeger misschien verloren ten opzichte van poederlijmen is verleden tijd. Er is keuze uit diverse smaken die afgestemd zijn op een veel breder scala van toepassingen. De laatste ontwikkeling die we zien is dat de er pastalijmen zijn ontwikkeld voor gebruik op de vloer. Jawel op de vloer. Daar waar dit voorheen uit den boze was omwille van de veel langere droogtijd is dat nu wel mogelijk. Kritische ondergronden zoals bijvoorbeeld anhydriet (altijd lastig in verband met aanwezig restvocht) kunnen nu snel(ler) betegeld worden door een pastalijm te gebruiken. Daarmee wordt er tijd bespaard voor iedereen!

Gips
Een mega groot voordeel van pastalijmen is het probleemloze gebruik op gipshoudende ondergronden. Pasta en gips (op basis van de samenstelling van de lijm) vormen geen enkel probleem!

Flex (ofwel hoe -flex- is mijn lijm)
Tja, daar zijn genoeg theorieën over en evenzoveel meningen. Met toevoeging van speciale vloeistoffen zijn ook poederlijmen zeer flexibel te maken. Maar een pastalijm heeft dit al in zijn DNA en is dus per definitie de betere flexlijm. Anderzijds kun je je het nut afvragen van flexibiliteit als je met tegels en starre ondergronden werkt. Maar daarover schreven we al eens eerder een blog. De ‘flex’ van tegellijmen heeft zin als er spanningen / bewegingen of dergelijke te verwachten zijn vanuit de ondergrond. Jouw tegel geeft geen krimp en zal niet buigen maar barsten. Als er dan een tussenlaag is die een en ander kan opvangen is dat mooi mee genomen, maar verwacht hier geen wonderen van.

Hoezee, vanaf nu alleen nog maar pastalijmen!
Helaas gaat die vlieger niet op. Er zullen nog meer dan genoeg specifieke toepassingen zijn waarbij poederlijmen (99% cementgebonden lijmen) een uitstekende keuze is en zelfs een waar je niet onderuit komt. Bij zeer oneffen ondergronden, zeer korte oplevertermijnen, specifieke tegelsoorten en ondergronden zijn we nog altijd aangewezen op deze poeders. Maar meer en meer zullen er pasta’s komen die de poeder naar de kroon zullen steken en de uitdaging aangaan. Gebruiksgemak en tijdswinst zijn en blijven belangrijk.

Samenvattend
Ja, je kunt er lang en breed over praten. Maar nemen we zoveel mogelijk mee in de overweging als we kunnen, bij het kiezen tussen en pastalijm of een poederlijm, dan zal je in veel gevallen met een pasta uit de voeten kunnen. En weet je dan ook zeker dat de iets duurdere aanschaf zich dubbel en dwars laat terugverdienen. En die poeders hoeven (nog) niet bang te zijn hoor, zij gaan al jaren mee en zullen nooit van het toneel verdwijnen. Maar een inhaalrace is wel ingezet!

Succes met je klus en het maken van de juiste keuze. Twijfels of even een klankbord nodig? Neem dan contact op met onze accountmanagers. Daar zijn ze voor.

 

© OMNICOL – november 2021

Geplaatst in Tegeltechniek

Tegelkunst

–  Pla de l’Os, Joan Miró’s pavement mosaic, 1976

Ofwel kunstwerken gemaakt met tegels. Overal ter wereld tref je hier inspirerende voorbeelden van aan. Soms van een anonieme kunstenaar, maar ook de grote namen hebben zich eraan gewaagd. Als je bedenkt dat in bijvoorbeeld in de oude stad Pompeï de mooiste mozaïeken zijn teruggevonden kun je wel stellen dat kunstenaars zich onsterfelijk hebben gemaakt door tegels te gebruiken. Dit in het achterhoofd houdende, moet het niet moeilijk zijn om een klant te overtuigen van ‘duurzaamheid’!

Een korte inleiding/vertaling van een interessant artikel dat we recent tegen kwamen over tegels en kunst. Dat is weer eens wat anders dan een technisch onderwerp en mogelijk voor de vakmensen onder ons een stukje ontspannende vakantielectuur!

Picasso, Miró en Gaudí maakten van tegels meesterwerken. Nu eist een nieuwe generatie creatievelingen ze weer op.

Tegels zijn een van de meest opvallende voorbeelden van openbare kunst in steden over de hele wereld. Verschillende soorten brengen leven en kleur in bijvoorbeeld ondergrondse ruimtes: van popart pionier Eduardo Paolozzi’s mozaïekmuurschilderingen in de London Underground (Bekijk meer over dit project) tot de caleidoscopische Blooming-muurschildering van kunstenaar Elizabeth Murray (1996) en Chuck Close’s fotorealistische Subway Portraits (2017), die in de metro van New York werden geïnstalleerd. (Bekijk meer over dit project).
Deze werken, zoals veel openbare kunst, zijn een postmoderne tweevingerige groet aan steriele stadsplanning en een middel om kunst naar de massa te brengen.

– 59th Street/Lexington Avenue-59th Street, ELIZABETH MURRAY, Blooming, 1996

– Eduardo Paolozzi, Rotunda, Tottenham Court Road station, 1984. Photo: Thierry Bal, 2016

Antoni Gaudí, de vader van het Catalaanse modernisme, verkende trencadís. Dat is een techniek die wordt gebruikt om abstracte vormen met mozaïeken te bedekken. Zo vormde hij delen van Barcelona om tot zijn eigen kunstwerken. Zijn gebouwen zijn een organische ode aan de asymmetrie van de natuur. De surrealistische schilder, beeldhouwer en keramist Joan Miró, die in dezelfde stad werd geboren, nam zijn kunst ook mee de straat op. Zijn kleurrijke abstracte Pla de l’Os-mozaïek is nog steeds te zien op de stoep in het centrum van La Rambla. (Bekijk meer over dit project).

Net als Miró was Pablo Picasso een fervent keramist. Hij experimenteerde met aardewerk, met name terracotta, om beschilderde plaquettes te maken na zijn bezoek aan de Madoura Pottery Studio in Zuid-Frankrijk in 1946. Beide kunstenaars deelden ook een gemeenschappelijke basis bij het maken van openbare kunstwerken bestemd voor Chicago – nu een mekka voor stadskunst-  waarvan de meest tot de verbeelding sprekende te vinden is in de stadswijk “The Loop”.
Hoewel het aanbod van Miró en Picasso geen tegels bevatte, is Chicago een metropool die barst van de heldere, kleurrijke mozaïeken. Met name de Four Seasons van Marc Chagall op het Chase Tower Plaza is erg populair. Het werd onthuld in 1974 (toen de kunstenaar 87 was), het was de laatste van meer dan 20 openbare kunstmozaïeken geproduceerd door Chagall. De surrealistische motieven weerspiegelen de belangrijkste thema’s van zijn werk. “De seizoenen vertegenwoordigen het menselijk leven, zowel fysiek als spiritueel, in verschillende leeftijden,” verklaarde hij.

Lees meer via deze link

De teksten zijn in het Engels, maar de erbij geplaatste foto’s spreken tot de verbeelding!

Als afsluiter wordt verwezen naar het Groninger Museum, waar Alessandro Mendini tegels heeft gebruik om het unieke ontwerp nog krachtiger te laten spreken.
Tegels. Een materiaal van alle tijd en zelfs door de groten der aarde tot kunst verheven.

Het hele Omnicol team wenst je alvast een hele fijne vakantie!!

 

Bron/Source: Financial Times Jackie Daly, September 27, 2020.

© OMNICOL – juli 2021

Geplaatst in Tegeltechniek

Voegen van tegelwerk: de esthetische afwerking

Tegelwerk zonder voegen komt nagenoeg nooit voor. Nadat de tegels zijn aangebracht wordt de wand of vloer afgewerkt door de voegen te vullen met een voegmiddel. Mooi voegwerk is allesbepalend voor schitterend tegelwerk als eindresultaat, het is de kroon op je tegelwerk. Omdat het een product is dat direct zichtbaar is, zijn er een aantal (best nog wel wat) aandachtspunten om te zorgen dat alles vlekkeloos verloopt. We nemen je even mee…

 

Hoe deden we het
Traditioneel werd tegelwerk ingevoegd met een ter plekke gemengde zand/cement mengsels en dat ging bijna altijd goed. Maar de tegels van vandaag zijn niet meer de tegels die het 20 of 10 jaar geleden waren. Door de veranderde samenstellingen van tegels en ondergronden is er behoefte aan aangepaste voegmaterialen. Fabrieksmatig gemengde voegmortels en dan ook nog in vele verschillende soorten zijn tegenwoordig standaard. Belangrijk is om de juiste materiaalkeuze te maken!

En nu
Elke tegelzetter kiest zijn tegellijm in functie van het toepassingsgebied, tegelsoort, type ondergrond en plaats (binnen of buiten, wand of vloer). Dit moet ook gebeuren voor de voegmortel. Er bestaat een Europese norm voor onder andere cementgebonden voegmortels, vervat in de EN-13888. De minimale eisen die van toepassing zijn op de fundamentele karakteristieken van een cementgebonden voegmortel komen overeen met de aanduiding CG1. Aan deze fundamentele eigenschappen kunnen nog bijkomende eigenschappen worden toegevoegd die de kwaliteit van de voegmortel verbeteren. Het gebruik van genormeerde voegmortels wordt sterk aanbevolen. Daarnaast is een groot voordeel dat deze kwalitatieve voegmortels beschikbaar zijn in een uitgebreid kleurenpallet dat perfect aansluit bij moderne tegelgamma’s.
De juiste keuze van de voegmortel is een eerste stap in het afwerken van kwalitatief tegelwerk. Minstens even belangrijk is de tweede stap: het correct verwerken! Handige video’s benoemen alle stappen bij de verwerking en laten duidelijk zien hoe je tot het beste resultaat kunt komen.

 

Zuigende ondergrond
Niet het eerste waar je aan denkt, maar dit is wel degelijk van invloed op het uiteindelijke resultaat. Denk aan ongelijke voegdiepte en verschillende ondergronden. Wellicht hebben de tegels geglazuurde randen. Al deze factoren hebben invloed op de droging en kunnen dus ook de uiteindelijke kleur van de voeg bepalen. Als we dit vooraf al weten kunnen we hierop anticiperen.

Slijtvastheid
Je kunt je indenken dat er op dit vlak best wat gevraagd wordt van de voeg. Tegels kenmerken zich door duurzaamheid en ook de voeg krijgt heel wat te doorstaan. Hardheid en slijtvastheid zijn dus vaste elementen die meegenomen worden bij de ontwikkeling van voegmortels en worden ook als eis benoemd in de norm.

Gerectificeerde tegel = een smalle voeg
Meer en meer tegels zijn gerectificeerd en bijzonder maatvast. Dan is niets mooier dan deze te verwerken met een zo smal mogelijke voeg, waarbij wij zeggen dat 2 mm echt wel het minimum is. De smalle voeg stelt hogere eisen aan de voegmortel. Voegmortels hebben vocht nodig om uit te kunnen harden. Wanneer in zulke smalle voegen worden aangebracht kan het noodzakelijke vocht ontbreken waardoor de voeg nooit goed hard kan worden. Dan is het toepassen van aangepast voegmateriaal aangewezen. Andersom zal een te nat aangemaakte voeg (vloer) vaak na droging meer kans geven op (krimp)scheuren door een teveel aan water.

Welke voegmortel?
Er zijn veel varianten en de ontwikkeling staat nooit stil. Meestal zie je dat er in de productnaam een verwijzing is opgenomen naar de voegbreedte. Voegmortels bestaan uit een basis van cement, vulmiddel, harsen maar er zijn ook voegen op basis van epoxyharsen. Epoxy heeft een hele specifieke toepassing, maar daarover een andere keer meer. We richten ons in dit BLOG op de cementgebonden voegmortels.
Iedere voegmortel heeft zijn specifieke eigenschappen, van grof tot fijn, van flexibel tot extreem slijtvast. De juiste keuze maakt men door alle factoren mee te laten wegen waarbij het uiteindelijke gebruik van de betegelde ruimte het meest doorslaggevend zal zijn.

De verwerking zelf
De eerder benoemde video’s maaien de schrijver het gras voor de voeten weg. Naast een juiste verwerking zijn er toch ook nog omstandigheden die medebepalend zijn voor het eindresultaat. Een paar van die ‘wetenswaardigheden’ benoemen we toch graag nog even:

• Geglazuurde of vol keramische tegelranden zorgen voor een langzamere droging waardoor men langer moet wachten met de opvolgende handelingen.
• De achterblijvende cementsluier op tegels is vaak moeilijker te verwijderen bij harshoudende mortels en de ruwere tegels omdat het materiaal goed hecht.
• Gebruik om kleurverschillen te voorkomen per ruimte uitsluitend kleuren met gelijke chargenummers.
• Grondig en homogene aanmaak d.m.v. machinale menging om werkzame bestanddelen te activeren en zo verkleuringen te voorkomen.
• Een te vochtige ondergrond, een teveel aan aanmaakwater, kan leiden tot kleurverschillen in de voeg. De aangemaakte voeg droogt veel lichter op dan in eerste instantie lijkt. Er kunnen kleine kleurverschillen ontstaan vanwege de natuurlijke, minerale grondstoffen.
• Afwijken van de voorgeschreven hoeveelheid aanmaakwater doet afbreuk aan de waterdichtheid, sterkte en kleur van de voeg.
• Om o.a. bont opdrogen te vermijden is de ideale temperatuur van de omgeving en de ondergrond tussen de 10º C en 20º C en kun je tocht het beste vermijden. Houd hier zeker ook rekening mee voor buitentoepassingen.

Bovenstaande zorgt voor een egaal opkleurende en kwalitatief goede voegvulling.

Voegen is de handtekening van de tegelzetter
Voegen is vaak een materie waar wat luchtig over gedaan kan worden. Toch is het visueel bepalend voor uw tegelwerk en verdient het de volle aandacht. Al is de tegel nog zo mooi; het is de combinatie met de voeg die het eindresultaat bepaald. Wij zien het als de kroon op je werk als tegelzetter. Lees je in, bekijk met welke materialen je te maken hebt en denk liefst 3x na voordat je aan de slag gaat. Dan zijn we er zeker van dat het goed gaat komen en dat er straks een fantastisch tegelwerk kan worden opgeleverd aan een tevreden klant!

 

© OMNICOL – juni 2021

Geplaatst in Tegeltechniek

Vloerverwarming en een afwerking met tegels

Vloerverwarming is populair. Logisch, want wie bewust voor vloerverwarming kiest, kiest niet alleen voor comfortabele warmte en zuinig energieverbruik, maar ook voor een verwarmingssysteem dat volledig onzichtbaar is. Omdat de temperatuur een graadje lager kan staan, bespaar je met vloerverwarming onder je tegels op je energierekening. Ook is een vloerverwarming of vloerkoeling goed te combineren met duurzame energiesystemen zoals HR-ketels, warmtepompen of zonneboilers omdat er met lage wateraanvoertemperaturen kan worden gewerkt.

Een tegel is de beste keuze als afwerking voor uw vloerverwarming. Dit vanwege meer dan een reden. De belangrijkste is dat de tegelvloer het best in staat is om de warmte vanuit het verwarmingssysteem te geleiden en door te geven. De overige voordelen van een tegelvloer zullen we hier niet behandelen, wel willen we wat dieper ingaan op de aandachtspunten voor het plaatsen van de tegels.

De meest gebruikte toepassing is een warmwaterbuizensysteem dat in de dekvloer wordt geplaatst. Ook zie je wel elektrische vloerverwarming, al kom je die eerder tegen bij renovaties en daar waar men door beperkte vloerdikte gedwongen is een dunner vloerpakket te gebruiken.

Droge- en natte systemen
Bij een ‘droog systeem‘ worden de buizen in een voorgevormde constructie van vormplaten geleverd, waarin de verwarmingsbuizen komen te liggen met daarop een geleider (bv. aluminium platen).
Bij een ‘nat systeem’ wordt er na de uitvullaag een isolatielaag aangebracht. Daarna wordt er een dekvloer geplaatst met daarin de verwarmingsbuizen.
Een alternatief voor de traditionele cementdekvloer is een vloeichape (NL: gietdekvloermortel), op basis van anhydriet of cement. Globaal zal de opbouwhoogte voor een vloerverwarmingssysteem minimaal 15 tot 20 cm dik zijn.
Het is aan te bevelen om de vloerverwarming op te starten en af te koelen voordat er met het leggen van tegels wordt begonnen. Elke vloerverwarming fabrikant heeft hiervoor een opstart –en afkoelprotocol dat stipt dient te worden opgevolgd. De dekvloer krijgt zo de gelegenheid om de thermische spanningen op te vangen én de buizen kunnen gecontroleerd worden op lekkage. De wisselende temperaturen doen de leidingen van het vloerverwarmingssysteem en de ondervloer regelmatig uitzetten en krimpen.

Vloer koeling kom je tegenwoordig ook weleens tegen. In basis is dit systeem gelijk aan verwarming en treden hierbij dezelfde fenomenen als verandering van temperatuur op. We gaan hier verder niet in detail op in, maar de geschetste aandachtspunten voor -verwarming- mag je zo overnemen bij -koeling-.

Ontkoppelen of niet?
Dit is een keuze die ofwel om esthetische reden ofwel omwille van tijd kan worden genomen. Nodig is het zeker niet in alle gevallen, zeker niet bij het gebruik van de juiste lijm!
Om het dilatatiepatroon in de dekvloer gunstig te beïnvloeden kan een ontkoppelingsmembraan geplaatst worden op de dekvloer. Hiermee kunnen tegels dan eventueel ook in andere verbanden worden gelegd, wat esthetisch handig is bij bijvoorbeeld een keramische parketimitatie. Afhankelijk van de ontkoppelingsmat kunnen zelfs dilatatievelden vergroot/vermeden worden. Doe dit altijd in overleg met de fabrikant van de tegels en de lijm. Wanneer u ontkoppelt kan u ook onmiddellijk aanvangen met het betegelen. Respecteer na het plaatsen van de tegels wel altijd het opstartprotocol.

Keuze tegellijm
De minimum eis voor het plaatsen van tegels op vloerverwarming is een C2-lijm. S1 of S2 lijmen zijn het meest flexibel en dus meer aangewezen bij grotere tegelformaten, en bij grotere temperatuurschommelingen.
Niet alleen de vloerverwarming maar ook andere invloeden van buitenaf, veroorzaken grotere mechanische belastingen op het tegeloppervlak. Denk hierbij aan de kleur van de tegel (donkere tegels) in combinatie met de nabijheid van grote glasoppervlakken / raampartijen (bijvoorbeeld in showrooms) waardoor zonlicht ongehinderd de vloer flink kan opwarmen.

Van groot belang is dat er moet gestreefd worden naar 100% lijmoverdracht. De tegellijm fungeert namelijk ook als warmtegeleiding en op die manier wordt het vloerverwarmingssysteem ten volle benut. Holle (lucht)ruimtes zijn dan een nadelige isolatie en beïnvloeden de warmtegeleiding negatief. Daarnaast krijg je dan ook een hol klinkende vloer wat als zeer storend wordt ervaren. Om voldoende contactoppervlak te verkrijgen is de geijkte methode gekend: dubbelzijdige verlijming. Houd natuurlijk de tegels vrij van kolommen, kozijnen en andere verticale bouwdelen.

Tegenwoordig worden flex-lijmen ingedeeld in S1 en S2. Wat is dit nu precies, hoe werkt het en wanneer moet ik die inzetten? Flex staat natuurlijk voor flexibel maar dat begrip is vrij algemeen. Een cementgebonden product dat flexibel is, kan dat wel? Ja dus. Flexlijmen zijn polymeer-gemodificeerde samenstellingen waarin de gemengde toegevoegde harsen reageren met de cement om zo de fysische en mechanische eigenschappen te verbeteren, zoals verhoogde hechting, verminderde krimp en lagere waterabsorptie. Belangrijkste eigenschap van de toegevoegde harsen bij S1 en S2 lijmen is de toegenomen sterkte en flexibiliteit van de lijmmortel.

Technisch…
Een verbeterde lijm met hoge hechtsterkte is geschikt voor minder absorberende natuurstenen en vol-keramische tegels voor zowel interne als externe toepassingen. Het bijzondere aan een flexlijm is dat deze uithardt zonder merkbare krimp te ondergaan. Daardoor is dit het aangewezen product voor vervormbare ondergronden die onderhevig kunnen zijn aan beweging zoals de uitzetting of krimp bij het toegelichte gebruik van vloerverwarming. Lijmen zoals de PL200 omnicem met een S2 classificatie zijn de meest ‘flexibele’ lijmen en dat is daarmee een alleskunner.
De flex van een lijm werkt tweeledig. Het heeft een gunstig effect op de sterkte/hechting en de vervorming die het kan opnemen maakt dat het toegepast kan worden op niet altijd even stabiele ondergronden. Het vormt dan een vervormbare laag tussen de starre tegel enerzijds en de bewegingen (krimp/uitzetting/schokken) die in de ondergrond plaats vinden.

 

Wil je ook andere voordelen van tegels weten?
En weet je waar je op moet letten als je voor tegels kiest?
Kijk dan op www.meerwaardevantegels.nl

 

 

© OMNICOL – april 2021

Geplaatst in Tegeltechniek

De ondergrond

De ‘ondergrond’

Wanneer wij gevraagd worden welk product men het beste kan gebruiken, is men vaak verrast door de hoeveelheid wedervragen die deze relatief simpele vraag oproept.

We willen eens wat dieper ingaan op het fenomeen ondergrond. Voor ondergrond kun je genoeg synoniemen vinden, maar denk vooral aan fundament of basis. Bij lijmverbindingen in de bouw is de basis waarop de lijm wordt aangebracht van wezenlijk belang voor het uiteindelijke resultaat.

In bijna alle productbladen en verwerkingsadviezen kom je quasi dezelfde zin tegen: “Alleen toepassen op droge, draagkrachtige, olie-, vet-, vuil- en stofvrije ondergronden”.
Vooral de term “droog” is een relatief begrip. Per materiaalsoort zijn hier tabellen voor, maar soms kan het ook wenselijk zijn dat de ondergrond wel eerst bevochtigd wordt. Dat maakt het er allemaal niet makkelijker en overzichtelijker op.

Constructief
We moeten er zeker van zijn dat de constructieve opbouw van de ondergrond geschikt is voor het aanbrengen van een verlijmde afwerking, met welk materiaal dan ook. Dit houdt onder andere in dat er rekening moet worden gehouden met uitzettingsvoegen, mogelijke belasting op gebied van gewicht, trillingen, vocht, vorst, chemicaliën en wisselende temperaturen.

Materiaal
Waarvan is de basis waarop je wilt gaan lijmen gemaakt, welk materiaal is dit? Als we ons even beperken tot tegels die we willen lijmen, dan kunnen we navolgende materialen allemaal tegenkomen: beton , cellenbeton, kalkcementpleister, kalkzandsteen, bestaand tegelwerk, gipsblokken, buitengevel-isolatie, gipspleister, polystyreen tegelelementen, gipskartonplaat, cementdekvloer, gipsvezelplaat, anhydriet, cementgebonden plaat en hout.
Dit is al een hele opsomming en ook wij leren nog dagelijks, want er komen voortdurend nieuwe materialen bij. Ieder materiaal gedraagt zich weer op zijn eigen specifieke manier en vraagt om een daarop afgestemd advies.

Leef-tijd & conditie
Hoe ziet de basis eruit en waarom gaan we er iets op lijmen? Wellicht is het niet bruikbaar als eindafwerking en is hetgeen wij erop willen aanbrengen de esthetische afwerking (denk aan tegels op een cementdekvloer) ofwel is het een oudere basis met al een heel leven achter zich die we willen verfraaien (denk aan nieuwe tegels-over-oude tegels).
Een zogenaamde ‘verse’ ondergrond is nieuw en net geplaatst. Dan is het van belang om te zien hoeveel vocht er nog aanwezig is. Met grote regelmaat wordt er door onze buitendienst vochtmetingen gedaan van de diverse ondergronden. Pas bij een voldoende droge ondergrond, mag er gestart worden met de lijmwerken.
Het restvocht hangt dan weer samen met de leeftijd. Het spreekt voor zich dat een bestaande betonvloer ‘droog’ zal zijn en dat een net gestorte vloer tijd nodig heeft om goed uit te harden. Vandaar dat bij specifiek beton als eis gesteld wordt dat deze minimaal 3 maanden oud moet zijn.

Omdat tijd steeds meer onder druk staat in de hedendaagse bouw, en alles dus steeds sneller moet, kunnen er in de lijm zelf aanpassingen worden gedaan zodat die eerder aangebracht kan worden op ondergronden die nog restvocht bevatten. Leuk en handig, maar onthoud één ding: hoe langer je kunt wachten, hoe beter! Soms laat de tijd zich niet dwingen.
Kijken we naar een ‘oude’ ondergrond, dan heeft die al een heel leven achter zich. Laat bijvoorbeeld de verflaag los, of is hij/zij altijd met een bepaald schoonmaakmiddel onderhouden? Dan moeten we die oude laag er eerst zo goed mogelijk af halen. Schuren, stralen of ontvetten is dan noodzakelijk.

Scheuren?
Het kan voorkomen dat er in de basis scheuren waarneembaar zijn. Het zou fijn zijn als we weten waar dat die vandaan komen. Met andere woorden: wat is de oorzaak van de scheur? Is het een zetting of is het krimp van de ondergrond? De kans is groot dat scheuren in de ondergrond zich opnieuw manifesteren in de afwerking die je erop aanbrengt. Vandaar dat we bij tegelwerk grotere vlakken voorzien van uitzettingsvoegen. De ondergrond (al dan niet voorzien van scheuren) gedraagt zich 9 van de 10 keer anders qua krimp en uitzetting dan het materiaal dat je erop wilt verlijmen. Een lijmlaag mag dan wel flexibel zijn, verwacht hier geen wonderen van. Door het aanbrengen van deze uitzettingsvoegen (dilataties) voorspellen we eigenlijk de plaats waar de werking zijn gang mag gaan, zonder dat dit hinderlijk wordt in de esthetische afwerking.

Voorbereiden
We kunnen natuurlijk de gesteldheid van de ondergrond wijzigen. Voor het verlijmen kunnen we een voorstrijkmiddel aanbrengen dat ervoor zorgt dat 1) de zuiging vanuit de ondergrond wordt verminderd en 2) de hechting van de lijmlaag wordt verbeterd. Daarnaast zorgt een voorstrijk ervoor dat eventueel nog aanwezig stof vast komt te zitten aan de ondergrond. Mogelijk is het wenselijk om de ondergrond te beschermen tegen vochtindringing. In dat geval kan, vóórdat we gaan lijmen, een waterdichte laag aangebracht worden, hetzij middels een vloeibaar of pasteus middel, hetzij door bijvoorbeeld een afdichtingsmat. Het kan ook zo zijn dat, voordat we de gekozen afwerking de ondergrond kunnen aanbrengen, deze eerst nog vlak(ker) gemaakt moet worden. Egalisatiemortels zijn dan een uitkomst.

Je merkt wel dat we met veel zaken rekening dienen te houden. En we willen liever voorkomen dan genezen, dus vinden wij een goede voorbereiding noodzakelijk. Daarom stellen wij best veel vragen van onze kant als antwoord op de eerder gestelde vraag welk lijmproduct u het beste kunt gebruiken. We willen het namelijk graag in één keer goed doen. Vandaar!

© OMNICOL – oktober 2020

Geplaatst in Tegeltechniek

Tegels op mijn terras

Met dit heerlijke weer is het goed toeven op je (of een) terras. Ook buiten komen keramische en/of natuurstenen tegels steeds vaker voor. Ze zijn dan ook uitermate geschikt voor een duurzame en mooie afwerking van terrassen. Met enige wetenswaardigheden als parate kennis zal niets een langdurig ‘genieten’ in de weg staan.

Binnen is niet buiten
Een terrastegel krijgt heel wat te verduren. Nu de volle zon, straks weer wat regen en in de winter kans op vorst. Om met al deze sterk verschillende omstandigheden om te kunnen gaan zijn er speciale keramische tegels voor buiten ontwikkeld. Let hier als eerste goed op bij de aanschaf. Over het algemeen kun je stellen dat tegels voor binnen niet zomaar ook buiten kunnen worden toegepast! Belangrijkste verschillen zijn de dikte en de stroefheid.

Soorten tegels
Er worden over het algemeen twee soorten keramiek aangeboden. Buitentegels met een dikte van minimaal 2 cm (tegenwoordig steeds vaker 3 cm) en keramische tegels die af-fabriek zijn voorzien van een betonnen onderlaag. Deze tegels zijn dikker en zwaarder en de keramische laag is dunner.
Van 3 cm dikke tegels of de uitvoering met een betonnen laag wordt gezegd dat deze los in een gestabiliseerde zandlaag gelegd kunnen worden. Daarnaast is er natuurlijk is er ook natuursteen voor buiten, maar wij beperken ons hier nu even tot keramiek.

Tegelwerk is buiten onderhevig aan veel grotere temperatuurswisselingen dan binnen. Deze thermische spanningen leiden tot uitzetting van het tegeloppervlak. Hoe groter het tegelformaat des te minder voegen. Er moet dan dus meer aandacht worden besteed aan uitzettingsvoegen en de voegbreedte. De voegbreedte bedraagt idealiter 1% van de langste lengte van de tegel. Voor een tegel van 60×30 cm is dat dus 6 mm. Laat je dus niet leiden door een architect die misschien een kleinere voeg wil zien. Ook de kleur van de tegel beïnvloedt de thermische spanningen.

Opbouw
Over het algemeen zijn er twee technieken voor het leggen van tegels buiten:
1) Hechtende opbouw (tegels verlijmd)
2) Niet hechtende opbouw (tegels gelegd in een zandbed)

Daarnaast zijn er ook andere vormen van niet hechtende opbouw. Denk daarbij aan tegel-draag-systemen die er in vele varianten zijn. Soms zijn deze de beste uitkomst, omdat er bijvoorbeeld geen hechtende opbouw mogelijk is.

Stroefheid
Een goed terras is een veilig terras. Kies voor een ruwere tegel of eentje met een ruwere afwerking. Vermijd gladde oppervlaktes, vooral bij nat weer kan dit heel verraderlijk zijn. Bij tegels wordt de ruwheid aangeduid met de R-waarde. Hoe hoger die R, hoe beter de grip. R10 is goed, R11 beter. Deze stroefheid is buiten eerder nodig dan binnen. De tegel moet namelijk voorkomen dat je uitglijdt!

Aandacht voor de ondergrond
Let wel dat het een utopie is om de waterdichting af te laten hangen van het tegelwerk. Tegels in combinatie met voegen zijn nooit waterdicht en er bestaat altijd de mogelijkheid dat er vocht onder de tegels komt. Water dat bevriest zet uit, dus is er kans dat de voegen, of zelfs volledige tegels, gaan barsten. Om dit zoveel mogelijk tegen te gaan, moet op meerdere zaken gelet worden. Het belangrijkst is de mogelijkheid van de ondergrond om vocht af te kunnen voeren, hetzij door opname/drainage hetzij door een goede afvoer.

De ideale buitenondergrond is een ondergrond die water doorlaat (afhankelijk van wat er zich daar weer onder bevindt natuurlijk). Een drainagemortel met daaronder een goede drainagemat zijn daarom een mooi voorbeeld van een goede buitenondergrond. In plaats van een drainagemat kun je ook een voldoende dikke laag gestabiliseerd gebroken puin gebruiken. Er kan rechtstreeks op de drainagemortel verlijmd worden, liefst – omdat het buiten is – met een met 100% verlijming van de tegel met lijm. Het tweezijdig verlijmen (buttering-floating: ofwel de ondergrond én de tegel insmeren met lijm) is de beste manier.

Uiteraard leg je het geheel op minimaal 1,5 cm per meter afschot (van het huis af) en verwerk je, bij grote oppervlakken, een goot onder het tegelwerk.

Welke lijm en voeg?
De betere ‘flex’ tegellijmen bevatten harsen die zorgen dat de lijmlaag bepaalde spanningen (uitzetting en krimp) kan opvangen. Daarom zijn juist deze producten aan te bevelen voor buitengebruik. Maar enkel de lijm kan de klus niet klaren en het is daarom van belang in systemen te denken waar meerdere producten op elkaar zijn afgestemd. Dat begint bij de ondergrond, waarna er wordt gekeken naar de gehele opbouw van de vloer tot en met de voegmortel.
Ook de voegmortel moet afgestemd zijn op buitengebruik. En ook hiervoor geldt dat door krimp en uitzetting van de gehele vloer of alleen de tegel er altijd scheurtjes in het voegwerk kunnen komen. Mede daarom is de drainage van het buitentegelwerk zo belangrijk. Als eerste doen we er alles aan door met de gebruikte producten het indringen van vocht te beperken tot een minimum. Maar als het vocht er dan toch doorheen gaat, dan moet het wel goed zijn weg kunnen vinden.

Alvast een hele fijne zomer en geniet van je terras!!

© OMNICOL – juli 2020

Geplaatst in Tegeltechniek

Tegel-nivelleersystemen: doen of niet doen?

Sinds enkele jaren zijn er een aantal systemen op de markt gekomen die het ‘makkelijker’ maken om een volledig vlak betegeld oppervlak te krijgen. Deze, samenvattend benoemd als ‘nivelleersystemen’, worden door diverse merken aangeboden en zijn populair bij zowel de vakman als de doe-het-zelver.

Kennen we van vroeger nog de tegelkruisjes als hulpmiddel voor de klusser, zo zien we nu dat deze nivelleersystemen meer en meer worden toegepast, zelfs door de meest ervaren tegelzetters.

Door het plaatsen van een kunststof voetje onder de tegels en het gebruik van wiggen die op spanning gebracht worden, kunnen de hoeken van aangrenzende tegels worden opgespannen zodat een gladde bovenoppervlakuitlijning ontstaat. Deze systemen zijn handig in combinatie met de komst van tegels van steeds groter formaat waar de traditionele nivelleringsmethoden, zoals het positioneren met een rubberen hamer, minder effectief zijn. En we geven je het te doen: het vooruitzicht een net in de lijm gelegde grote tegel op te tillen om extra materiaal toe te voegen wordt steeds moeilijker en leidt al snel tot vervuiling.

Bijna alle bekende systemen gebruiken een plastic poot met voeten die onder de onderkant van de tegel, soms in de hoeken en soms langs de zijkanten worden aangebracht. Door een opening wordt een wig geschoven die met een tang op spanning gebracht wordt. Door druk uit te oefenen worden de aangrenzende tegels opgetrokken om gelijk te komen met het bovenoppervlak. Dit systeem minimaliseert ongelijkheid tussen aangrenzende tegels. Nadat de tegellijm is uitgehard, worden de wiggen en de uitstekende delen verwijderd. Een deel van het kunststof blijft onder de tegel aanwezig.

Het klinkt allemaal makkelijk en optisch geeft het inderdaad een fantastisch resultaat. Toch zijn er belangrijke aandachtspunten als je met zo’n systeem aan de slag gaat. Het kan namelijk ook problemen opleveren die niet 1-2-3 zichtbaar zijn maar op termijn aan het licht komen. Hoe dan?

Opvallend is dat na oplevering en daar waar deze systemen zijn toegepast vaak holklinkende tegels worden waargenomen, willekeurig verspreid over het gehele tegelvlak. Dit kan verschillende oorzaken hebben.

Steeds vaker worden snelverhardende lijmen gebruikt (klasse F) in combinatie met dichte tegels op dichte of weinig water absorberende ondergronden. Tijd is immers geld en we moeten vooruit!

De verkorte open tijd van deze lijmen opent de mogelijkheid om de hechting met de tegels te verstoren. De opwaartse (of neerwaartse) druk van het nivelleersysteem zal de hechting van de lijm waarschijnlijk verzwakken, omdat deze wordt uitgeoefend terwijl de afbinding/droging plaatsheeft.
Drie verschillende ‘onthechtingen’ kunnen optreden: tussen tegel en lijmlaag, in de lijmlaag zelf en tussen lijmlaag en ondergrond.
Het falen in adhesie is meestal wijdverbreid maar willekeurig en vaak zien we onthechting van de lijm aan de tegel zelf. We kunnen niet (altijd) meekijken tijdens de verwerking, maar een oorzaak kán zijn dat er te laat spanning op de tegels wordt gezet om ze vlak te trekken, waardoor de lijm al aan het uitharden is en de lijmverbinding wordt verbroken. De lijm is dan zijn plastische fase al voorbij.

Open tijd van een lijm staat keurig aangegeven in alle documentatie, maar is in deze niet leidend. Belangrijker is het om naar de corrigeertijd te kijken.
De instructies van de nivelleersystemen vermelden vaak niet wat de maximale variatie in dikte of tegeldikte is die kan worden opgevangen. Is 1 mm acceptabel, maar 2 mm niet? Het is aan te bevelen om rekening te houden met de te gebruiken lijmlaagdikte om ongelijkheden op te vangen zonder enige nadelige invloed op de hechtsterkte.

Hoe doe ik het nu wel goed?
Logica en ervaring geven aan dat er een tijd is waarna verstoring van een nieuw aangebrachte tegellijm een negatieve invloed heeft op de uiteindelijke, door de tegellijm bereikte, sterkte.
Wij willen graag navolgende richtlijnen voor het gebruik van dit soort systemen meegeven:

• Zorg voor een voldoende dikke lijmlaag. Dubbele verlijming is aangeraden (zowel de ondergrond als ook de achterzijde van de tegel voorzien van lijm).
• Voer de nivellering uit nadat er niet meer dan een paar tegels zijn gelegd. M.a.w. zo snel mogelijk nadat de tegel wordt gelegd.
• Let op bij snel verhardende lijmen, deze zijn nog gevoeliger en daarbij moet je nog sneller handelen.
• Pas het systeem zo gelijk mogelijk op alle tegels in het gehele tegelvlak verdeeld toe.
• Gebruik deze systemen niet om een niet vlakke ondergrond (of zeer ongelijkmatige tegels) te compenseren. Start altijd op een goede, vlakke basis.
• Wees realistisch en bedenk dat hele grote afwijking met deze systemen niet kunnen worden opgelost. 2 tot 3 mm is echt wel het maximale.
• Verwijder de wiggen pas nadat de lijm volledig is uitgehard. Doe dit niet te snel.
• Tip: gebruik een nivelleersysteem met een breekpunt aan de onderzijde van de clips, zodat er geen resten in de voeg achterblijven.

Wederom is voorkomen beter dan genezen. Al lijkt het een makkelijk hulpmiddel voor een optisch perfect resultaat, toch moet je even goed nadenken bij het gebruik ervan. Als de ‘spelregels’ goed worden toegepast, hoeft het niet nadelig te zijn en krijg je op deze manier inderdaad een perfect vlakke vloer als eindresultaat.

En je weet het: in geval van twijfel, aarzel niet om één van onze adviseurs te bellen.

© OMNICOL – mei 2020

Geplaatst in Tegeltechniek