Voordat je begint met tegelwerk is het belangrijk om de juiste lijm te selecteren om de prestaties te garanderen. Helaas is er geen standaard formule die toepasbaar is op alle voorkomende tegels en ondergronden. De eerste stap bij het kiezen van een tegellijm is om de locatie van de installatie te bepalen, bijvoorbeeld of de tegels binnen of buiten het gebouw worden geplaatst, aan de muur of op de vloer of in een natte of droge ruimte. Ook het type ondergrond waarop de tegels aangebracht worden moet vastgesteld worden, bijvoorbeeld beton, dekvloer, gipsplaten, etc.
Tegenwoordig heeft iedereen het over flex-lijmen. Wat is dit nu precies, hoe werkt het en wanneer moet ik die inzetten?
Flex staat natuurlijk voor flexibel maar dat begrip is vrij algemeen. Een cementgebonden product dat flexibel is, kan dat wel? Jazeker. Maar je moet wel ‘flex’ in het juiste perspectief plaatsen. Het blijft een mineraal product en is geen kit. Flexlijmen zijn vaak polymeer-gemodificeerde kleefstoffen waarin de gemengde polymeren reageren met cementcomponenten om de fysische en mechanische eigenschappen te verbeteren. Die eigenschappen zijn bijvoorbeeld een verhoogde hechting, verminderde krimp en lagere waterabsorptie. De polymeeradditieven voegen sterkte en flexibiliteit toe aan de mortel.
Er bestaan in basis twee typen. Eén wordt geleverd met poedervormig polymeer als voormengsel. Het flex-component zit in dan droge toestand toegevoegd aan het poeder. Tijdens de toepassing hoeft daar alleen nog maar water aan worden toegevoegd.
Het andere type vereist de toevoeging van een vloeibaar additief in plaats van water. Dit type wordt over het algemeen gebruikt voor specifieke toepassingen. Pasteuze lijmen laten we hier even buiten beschouwing, maar ook die zijn er in verschillende ‘flex’en.
Technisch
Een verbeterde lijm met hoge treksterkte is geschikt voor minder absorberende natuurstenen, vol-keramische tegels en glasmozaïeken voor zowel interne als externe toepassingen. De lijm is een mengsel van cement, geselecteerde zandaggregaten met additieven en kunsthars. Het bijzondere aan de lijm is dat deze uithardt zonder merkbare krimp te ondergaan. Het C2TE-type is niet altijd het aangewezen product voor vervormbare ondergronden die onderhevig kunnen zijn aan beweging en trillingen. Daarvoor heeft men een onderscheid gemaakt in S1 en S2 lijmen, waarbij lijmen met S2 aanduiding de meest ‘flexibele’ lijmen zijn.
Hoogwaardige snelcementen met vroege treksterkte die bovendien ‘flexibel’ zijn kunnen best gebruikt worden voor de installatie van natuursteen of tegels die gevoelig zijn voor binnendringend vocht en daar waar een snelle droging danwel oplevering is vereist. Vanwege de verbeterde verbindingssterkte en de snel hardende eigenschappen is het ook geschikt voor vloeren die onderhevig zijn aan zwaar verkeer en plaatsen die snel moeten worden herbekleed of achteraf moeten worden aangepast. Denk bijvoorbeeld aan supermarkten, ziekenhuizen, luchthavens, etc.
Het gebruik van epoxymateriaal (R-type lijm) is een alternatieve keuze voor vochtgevoelige tegels of stenen. Echter, de kosten van op epoxy gebaseerde kleefstof zijn vaak veel hoger dan die van cementachtige kleefstoffen.
De flex van een lijm werkt dus tweeledig. Enerzijds heeft het een gunstig effect op de sterkte/hechting. Anderzijds maakt de vervorming die het kan opnemen dat het toegepast kan worden op niet altijd even stabiele ondergronden. Het vormt dan een vervormbare laag tussen de starre tegel enerzijds en de bewegingen (krimp/uitzetting/schokken) die in de ondergrond plaatsvinden.
Meten is weten
De functie van de lijm is om te zorgen voor cohesie tussen het substraat en de tegel. Een zwakke hechting tussen tegel en kleefstof of lijm en substraat zijn de meest voorkomende oorzaken van falen. Om dergelijke storingen te voorkomen, wordt geadviseerd een test op trekvastheid uit te voeren om de compatibiliteit van de materialen te controleren. Andere proefcontroles, zoals de waterabsorptiesnelheid en het effect van een voorstrijkmiddel op het stenen oppervlak, moeten ook worden overwogen. Voordat de zak lijm naar de bouw gaat, zijn de eigenschappen en samenstelling ervan natuurlijk uitvoerig getest conform de normen in ons eigen laboratorium.
Overwegingen om tot een juiste selectie te komen.
Hoewel er criteria zijn vastgesteld voor het kiezen van lijmen voor verschillende soorten afwerkingen, ondergronden en locaties, is het een goede gewoonte om de selectie te bevestigen door deze ter plaatse te testen voordat er daadwerkelijk tot uitvoering wordt overgegaan. Er moet ook extra aandacht worden besteed aan vochtgevoelige en lichtgekleurde natuurstenen. Het is beter om witgekleurde lijmen te kiezen voor lichtgekleurde natuurstenen om vlekvorming en doorschijning te voorkomen. Afgezien van het kiezen van de juiste lijm moeten de richtlijnen van de fabrikant voor het gebruik van het materiaal, zoals de mengverhouding en open tijd, strikt worden nageleefd om optimale prestaties te verkrijgen. In geval van twijfel is het altijd raadzaam om ons te raadplegen voor technische ondersteuning over het product en de geschiktheid ervan voor het beoogde gebruik.
Succes!
© OMNICOL maart 2018
Geplaatst in Tegeltechniek
KOUDEGOLF IN HET LAND!
We zitten momenteel in een flinke winterprik. Meer zelfs, er is sprake van een koudegolf, waarbij het enkele dagen ook overdag blijft vriezen. Graag geven wij enkele tips en tricks om onze producten te verwerken bij deze lage temperaturen:
Met de juiste voorbereiding kan je dus mogelijks doorwerken. Doe wel een dikke jas aan!
Bij twijfel kan je altijd natuurlijk een beroep doen op onze adviseurs.
© OMNICOL februari 2018
Geplaatst in Flooring, Tegeltechniek
We kunnen er niet meer onderuit: tegels worden, ongeacht hun aard, steeds groter en ook nog eens dunner. Dankzij de huidige technologieën is het mogelijk om alsmaar dunnere en grotere keramische tegels te produceren die zowel gebruikt kunnen worden voor vloeren als voor wanden. Dat daarmee de plaatsing extra aandacht verdient is een logisch gevolg.
Onder de term ‘dunne’ tegels verstaan we tegels met een dikte tussen 3 en 6 mm. Voor het onderscheid tussen XL- en XXL-tegels, baseren we ons op de definitie die gehanteerd wordt door de Europese tegelzettersfederatie (EUF): XL-tegels hebben een oppervlakte van 1 m² of meer terwijl XXL-tegels een oppervlakte van minstens 3 m² vertonen. Hoe kan men voldoende contactoppervlak verzekeren bij de plaatsing van deze grote tegels?
Werden vroeger vloertegels veelal in de specie gelegd, tegenwoordig is lijmen niet meer weg te denken. Eigenlijk begint een correcte plaatsing dus al met de aankoop van de tegellijm. Wat zijn de aspecten om het juiste hechtmiddel te bepalen? De tegelzetter dient dan vooral rekening te houden met:
Al deze factoren zijn bepalend voor de keuze van het geschikte bevestigingsmiddel. Dat is dus best wel een lijstje!
De enige geschikte plaatsingstechniek voor dunne XL- en XXL-tegels is de dubbele verlijming (buttering-floating-methode). Hierbij wordt er gewoonlijk gebruikgemaakt van een tegellijm van het type C2, al dan niet met bijkomende eigenschappen. De lijm wordt zowel op de ondergrond als op het legvlak/de rugzijde van de tegel aangebracht. Het uitkammen van de lijm dient bij voorkeur rechtlijnig te gebeuren. Bij de plaatsing moet je ervoor zorgen dat de lijmrillen van de ondergrond en de tegel zich in dezelfde richting bevinden en de tegel correct ingeschoven kan worden met een heen- en weerbeweging, loodrecht op de lijmrillen.
Ten slotte moeten de tegels vanuit het midden naar de randen toe heel goed aangedrukt worden om zo de lijmrillen plat te drukken en het aantal luchtinsluitingen tot een minimum te beperken (streven naar een contactoppervlak van 100% en een optimale lijmverdeling). Aangezien het niet eenvoudig is om een contactoppervlak van 100% te realiseren en dunne tegels zeer gevoelig zijn voor schade, worden keramische tegels met een dikte van minder dan 5 mm bij voorkeur toegepast op de wand.
De viscositeit van bepaalde lijmsoorten mag, indien aangegeven en op voorwaarde dat de richtlijnen correct worden opgevolgd, verlaagd worden. Hoe lager de viscositeit, hoe hoger de doorloopsnelheid van een vloeistof is in functie van haar geleidingsweerstand. Verlaging van de viscositeit betekent dat er meer water toegevoegd mag worden om de lijm vloeibaarder te maken. Dit komt de spreiding onder de tegels, en dus het contactoppervlak, automatisch ten goede.
Voegen
Hoe groter de tegels, hoe minder voegen er in het betegelde oppervlak zullen voorkomen. De voegbreedte moet minstens gelijk zijn aan het dubbele van de dimensionale tolerantie op de tegelafmetingen met een minimum van 3 mm. Ten slotte strekt het tot aanbeveling om gebruik te maken van een verbeterde voegmortel (classificatie CG2) die beter geschikt is voor dit toepassingsgebied. Qua compositie, kleurvastheid en constantheid is dit een betere optie dan zelf aan de slag gaan met zand en cement.
Rendement
Voor de opmaak van een offerte is een zo goed mogelijke tijdsinschatting van het tegelwerk uiteraard van groot belang. Net zoals de plaatsingsmethode een doorslaggevende rol speelt om tot een correcte prijszetting te komen. Groot formaat tegels vragen daarom enige aandacht bij het berekenen van de prijs per vierkante meter, want niet alleen het lijmverbruik zal gevoelig stijgen, ook de benodigde tijd voor plaatsing wordt ontegenzeglijk verlengd. Grote klappen-snel klaar gaat hier namelijk niet op.
Kwaliteit vóór kwantiteit is wat ons betreft geen keuze, dit zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn. Succes alvast!
© OMNICOL januari 2018
Geplaatst in Tegeltechniek
De kans op een lekkende badruimte is klein, maar de impact ervan groot. Vrijwel geen enkele badkamer of doucheruimte is na verloop van tijd zonder gebreken. In 80% van de gevallen is dat door water veroorzaakt. Dat komt onder meer door intensiever gebruik: vroeger douchte men één keer per week, tegenwoordig tot meerdere keren per dag. Als je weet dat je per douchebeurt ongeveer 44 liter water verbruikt, komt dit jaarlijks op 16104 liter water per persoon als je dagelijks 1 douche neemt!
Doucheruimten in sportcomplexen of badkamers in huis staan dus dagelijks bloot aan water. Dat geldt nog sterker voor zwembaden en wellness-centra. Met al dat water is het een absolute must dat die natte ruimten verhoogd waterdicht zijn. Vaak zijn ze netjes betegeld en afgekit, wat de hygiëne bevordert en de ruimte een fraai aanzicht geeft. Het is echter in relatie tot het gebruik niet altijd afdoende.
Tegels, kitten en lijmen zijn waterwerende producten, maar daarmee vormen ze nog geen garantie voor een verhoogd waterdicht systeem. In de praktijk blijkt dat vooral langs afvoeren, doorvoeren en wand/vloeraansluitingen, vocht kan doordringen in vloeren en wanden. Regendouches, rvs-afvoergoten of het ontbreken van de douchebak stellen andere eisen aan materialen en uitvoering. Dat geldt ook voor snelle oplevering, lichter en prefab bouwen. Bovendien zijn vloeren en wanden van gips vochtgevoelige ondergronden. Betreft het een gestorte betonvloer met leidingen erin, dan is de ondergrond minder gevoelig voor indringing van vocht maar juist dan zijn het de doorvoeren, afvoeren en aansluitingen die extra aandacht verdienen. De gevolgen van vochtindringing in vloeren en wanden zijn geen pretje: schimmelvorming, schade in de natte ruimte en soms zelfs gevolgschade in aangrenzende ruimten. Afgezien van de schade aan de woning of het gebouw, kan het ook nadelig zijn voor de gezondheid en kan het de nodige financiële gevolgen hebben.
Neem bijvoorbeeld de badkamer in een woonhuis. Het bad of de douchebak zelf vormt geen probleem, aangezien dat een naadloze wateropvang is. Door het intensieve gebruik van deze ruimte dient bij de bouw ervan, naast aandacht voor de toe te passen ondergrond en het mechanische ventilatiesysteem, extra aandacht te worden besteed aan optimale waterdichting in alle lagen van het toe te passen systeem.
Doelstelling is dat de ondergrond in natte ruimten duurzaam wordt beschermd tegen het indringen van vocht. Dat kan door een volledig waterdicht membraan aan te brengen onder de vloer- en wandtegels. Dit wordt ook wel ‘volvlakse afdichting’ genoemd.Als de te betegelen ondergrond in aanraking kan komen met water, dan dient men er een volvlak waterdicht membraan op aan te brengen. Zo’n membraan kan worden gevormd door een combinatie van diverse lagen die allemaal tot doel hebben water te weren. De lagen bestaan uit een aangepast voorstrijkmiddel, een specifieke cementaire dichtlaag, de geschikte tegellijm en ga zo maar door. De verschillende componenten worden ter plaatse samengesteld tot één waterproof systeem. Hoe zo’n volvlakse afdichting wordt gemaakt hangt van het gekozen systeem af, maar belangrijk is dat het precies en vakkundig wordt uitgevoerd.
Een waterdicht membraan kan zowel in de nieuwbouw als bij een renovatie in de natte ruimten worden aangebracht. Het is slechts een kleine investering die belangrijke voordelen oplevert:
• Het risico van vochtindringing is uitgesloten en daardoor:
– geen schimmelvorming door vochtindringing
– geen schade en herstelkosten in de natte ruimte
– geen gevolgschade en herstelkosten in de overige ruimten
– geen gevaarlijke situaties, zoals bijvoorbeeld lekkage boven de meterkast
• Gecontroleerde afvoer van het vocht uit de natte ruimte.
• Ideale omstandigheden om een drempelvrije (levensloopbestendige) douche te bouwen.
Aandachtpunten zijn:
• Afvoeren die zijn voorzien van een flens om het membraan op aan te sluiten.
• Manchetten/dichtbanden die rondom leidingen worden aangebracht.
• Doorvoeren met flenzen of manchetten die in het membraan worden geïntegreerd.
• Vloer-wand aansluitingen.
• Overgangen van verschillende soorten/materialen ondergrond.
Er zijn verschillende systemen beschikbaar. De vochtgevoeligheid en de opbouw van de ondergrond spelen een rol bij de uiteindelijke keuze. Omnicol geeft garanties voor waterdichting afhankelijk van het gekozen systeem, zie daarvoor onze Aqualine brochure. Een hoogwaardigere waterdichting kan de ondergrond of de bouwmethodiek zelfs aanzienlijk goedkoper maken. Aan de hand van alle elementen bepalen we gezamenlijk de keuze voor de juiste opbouw, het best passende systeem en de ideale aanpak van de waterdichting.
Laat het water maar komen!
© OMNICOL november 2017
Geplaatst in Tegeltechniek
Er bereiken ons nogal wat vragen over de droogtijd van tegellijm. Aan alles zit een ‘maar’ en ‘als’ of ‘wat indien’ dus misschien is het niet onverstandig om even wat duidelijkheid te scheppen.
Tijd
In de bouw hebben we tegenwoordig steeds minder tijd. Dat is op zich jammer, want er zijn nu eenmaal zaken die zo hun tijd nodig hebben. Werden vroeger gebouwen gemaakt in een tijdspanne van meerdere jaren, heden ten dage is snel vaak nog niet snel genoeg. En dan slaat ‘snel’ op zo weinig mogelijk gebruik van tijd.
We kunnen op het gebied van tegellijmen heel wat verschillende tijden benoemen. Even een chronologische opsomming met meteen wat uitleg er bij.
De eerste is levertijd. Een beetje flauw, maar er zit nu eenmaal tijd tussen het bestellen en het ontvangen van materiaal. Gaat het om speciale lijmen die niet meteen voorradig zijn dan dien je hiermee rekening te houden bij de planning. Maar over het algemeen is dit geen issue. De volgende tijden zijn veel belangrijker.
Mengtijd
Na het toevoegen van het poeder aan het water (niet van toepassing bij pastalijmen) is er een bepaalde mengtijd nodig. Anders dan bij standaardmortels, waar een kortstondige benatting vaak genoeg is, zijn tegellijmen samengestelde producten met hoogwaardige componenten. Over het algemeen moeten die componenten intensief gemend worden om goed te kunnen oplossen in het mengsel en daarmee hun ‘taak’ of ‘functie’ te kunnen vervullen. Té lang mengen is ook weer niet goed, dan wordt de lijm en zijn componenten geweld aangedaan waardoor deze juist hun ‘functie’ verliezen.
Wachttijd is die tijd die in acht moet worden genomen tussen het mengen en het gebruik. Wederom is de benatting en vermenging belangrijk voor alle aanwezige componenten en sommige gaan pas werken na verloop van een bepaalde tijd. Het kan dus zijn dat de gemengde lijm even moet rusten voordat deze verwerkt kan worden.
Open tijd
Niet te onderschatten is de open tijd. Dit is de tijd die maximaal mag verlopen tussen het aanbrengen van de lijm en de volgende bewerking. Helaas zien wij veel schades die vaak zijn terug te voeren op een overschrijding van de open tijd. Dit kan gebeuren als men een te groot oppervlak alvast insmeert met lijm en er vrij lang gewacht wordt met het aanbrengen van de tegel. Door droging aan de lucht en afbinding van het materiaal zelf vormt de lijm een huid aan het oppervlak die een negatieve invloed heeft op de hechting. Let hier dus goed op.
Verwerkingstijd is de bruikbare tijd van het mengsel. Door contact met de lucht of door de samenstelling van de lijm zelf zal een lijm óók in de emmer of kuip uitharden. De lijm wordt stugger, taai en moeilijker verwerkbaar. Dit is een teken dat de verwerkingstijd ten einde is. Probeer in zo’n geval niet de lijm weer verwerkbaar te maken door toevoeging van water en opnieuw mengen! Daarmee verstoor je het proces van afbinding en sterkte-opbouw en dit mag nooit worden gedaan. Uitharding van lijm in een emmer of kuip is te voorkomen door niet te veel lijm in een keer te mengen.
Afbindtijd is de tijd tussen het aanbrengen van de lijm en de eerste voorzichtige belasting. Afbindtijd is dus niet hetzelfde als droogtijd. Zowel poeder- als pastalijmen ‘binden af’ ofwel ondergaan een chemische reactie die zorgt dat de lijm lijmt. Poederlijmen bevatten cement en binden af door de reactie met water en lucht. Pastalijmen bevatten geen cement en gebruiken hiervoor enkel lucht.
Droogtijd
Als laatste kennen we de droogtijd. En laat nu net daarover veel onduidelijkheid bestaan, hoewel wij ons afvragen of alle eerdergenoemde ‘tijden’ ook bewust worden ervaren.Droogtijd is de periode die ligt tussen het aanbrengen van de tegels en het in gebruik nemen (belasten) van het oppervlak. En dan nu de ‘maar’, ‘als’ en ‘wat indien’.
Welke factoren hebben invloed op de droogtijd? Wij zullen ze eens opsommen:
1) Soort ondergrond
2) Type tegel
3) De gebruikte tegellijm
4) Lijmkamvertanding
5) Laagdikte van de lijm
6) Omgevingsomstandigheden
Dat is dus al met al best wel een lijstje.
Soort ondergrond
Let op of deze poreus dan wel zuigend of niet-zuigend is. Een ondergrond die snel en veel vocht opneemt zal vaak eerst voorgestreken moeten worden, omdat een te snel verlies van vocht de eerdergenoemde afbindtijd niet ten goede komt en kans op schades geeft. Anderzijds is het zo dat een hele dichte ondergrond, die nagenoeg geen vocht opneemt, ervoor zal zorgen dat alles langzamer droogt.
Tegelsoort
Is het een wandtegel met een ‘zachte scherf’ ofwel poreuze, vochtopnemende achterkant of is het een dubbelhard gebakken vloertegel met een dichte verglaasde structuur. Wederom zal het vocht van de lijm ergens naar toe moeten.
Tegellijm
Is het een poederlijm of een pastalijm? Of werd er een snellijm toegepast? Snellijm is een lijm die gemaakt wordt op basis van snel(ler) verhardende cementen. Er zijn situaties die daar om vragen. Vaak is het een combinatie van tegel/ondergrond die hierbij de doorslag geeft. Slechts heel zelden wordt dit gekozen om alleen maar de droogtijd te verkorten. Maar het heeft er dus wel invloed op. En, zoals al benoemd, drogen pastalijmen door contact met lucht waardoor het vocht uit de lijm kan verdampen. Een ingesloten massa pastalijm, waar geen lucht bij kan, zal jaren later nog niet droog zijn (zoals in de emmer waarin hij wordt geleverd).
Lijmkam en laagdikteDeze horen eigenlijk samen. De gekozen lijmkam bepaalt in welke laagdikte de lijm wordt aangebracht. Bij ongelijke tegels of onregelmatige ondergronden is een dikkere lijmlaag nodig dan bij een supervlakke tegel op een plaatmateriaal. Hoe dikker de lijmlaag, hoe langer het duurt tot alles droog is. Dat is logisch.
Omgeving
ja, dat kan natuurlijk van alles zijn. Schijnt de zon of vriest het? Staat er wind of is het bladstil? Werk je aan de zon- of schaduwkant? Is het warm of juist heel koud? Een gouden regel is: voorkom extremen en forceer dit niet. Gebruik in de winter geen heaters alleen met het doel om de droging te versnellen, ga in de zomer niet in de volle zon staan werken en zet ook die vloerverwarming niet even een paar tandjes hoger. Gebruik hierbij je verstand en weet dat dit soort maatregelen meer kwaad dan goed doen.
Bij tegellijm is tijd dus een alom vertegenwoordigd fenomeen. Je kunt het relateren aan het verdampen van vocht dat nodig is om het chemische proces, dat zorgt voor hechting, te voltooien. Alles wat invloed heeft op deze verdamping bepaalt wanneer iets droog is.
Succes, ook soms met het beproeven van je geduld.
© OMNICOL oktober 2017
Geplaatst in Tegeltechniek