Natuurstenen tegels, wat en hoe?

Ze zijn uniek, we vinden het mooi(er) en betalen er meer voor. Is natuursteen daarom ook beter dan keramiek? Vaak zijn de verwachtingen van natuursteen hoger en dat is niet altijd op zijn plaats. We moeten ons terdege bewust zijn van de eigenschappen van het materiaal. En ‘natuursteen’ is een zeer brede verzamelnaam die vele verschillende subgroepen kent. Daarom eerst een klein stukje theorie om te weten wat het precies is en waar we op moeten letten.

Soorten en classificaties
Natuursteen is een gesteente dat in vele variaties voorkomt. Het is het vaste materiaal waaruit de bodem en ondergrond van de aarde bestaat. Onze aardkorst is opgebouwd uit talloze soorten gesteenten. Deze bepalen in belangrijke mate de eigenschappen van het aardoppervlak: het reliëf en landschap, de draagkracht van de ondergrond, de bodemvorming en de waterhuishouding. Vormen van gesteente zijn bijvoorbeeld zand, klei en grind. En dus natuursteen.
Op basis van de wijze van vorming kunnen we natuursteen onderverdelen in drie groepen.
• Stollingsgesteente ontstaat door het stollen van gesmolten gesteente (magma)
• Sedimentair gesteente ontstaat door het bezinken of neerslaan van sediment
• Metamorf gesteente ontstaat door het groeien van nieuwe mineralen in ander gesteente

Natuursteen kan ook worden onderverdeeld volgens een wetenschappelijke of een commerciële classificatie. Omdat de wetenschappelijke classificatie bijna alleen begrijpelijk voor geologen en petrografen is, laten we deze hier achterwege. Naast een wetenschappelijke naam heeft een natuursteen ook een commerciële classificatie die soms weinig te maken met de eigenschappen en de samenstelling van de natuursteen.

De commerciële benaming van natuursteen is meestal niet gebaseerd op vorming, textuur en mineralogie, maar is een onderverdeling in enkele grote groepen zoals bijvoorbeeld marmers en granieten. De commerciële term marmer duidt op alle kalkhoudende natuurstenen die gepolijst kunnen worden. In deze groep zitten dus zowel de echte marmers volgens de wetenschappelijke onderverdeling (metamorfe kalkhoudende gesteenten) als bepaalde marmerachtige kalkstenen (sedimentaire gesteenten). Hetzelfde geldt voor de commerciële term granieten. Die zowel slaat op harde en gepolijste gesteenten van zowel magmatische als van metamorfe oorsprong. Je ziet: het is best lastig. Maar gelukkig weet de vakman raad en is het allemaal keurig vastgelegd in normen.

Het plaatsen van natuursteen op de vloer
Controleer allereerst de ontvangen levering goed. Indien er tegels geschonden of gebroken zijn, kunnen deze – indien mogelijk – het best voor zaagwerk gebruikt worden. Meng de tegels vóór plaatsing, om zo tot een harmonieuze verdeling van kleuren en schakeringen van het gebruikte materiaal te komen.

‘Gekalibreerde’ natuursteen slaat vaak op de dikte, ze zijn namelijk sowieso op maat gezaagd. Dit is van belang voor het plaatsen. Een gelijkmatige dikte maakt verlijmen mogelijk. Ongelijke diktes moeten, uitgaande van een vlakke ondergrond, door plaatsingsmateriaal opgevangen worden.

De steen en de oppervlakteafwerking dienen te worden gekozen in functie van de vooropgestelde toepassing. Deze functionele eisen bepalen mede de keuze. Vloerverwarming, intensief gebruik, stroefheid, inwerking van water zijn allemaal factoren die een aantal natuursteensoorten uitsluiten. De vakhandel kan je daarover uitvoerig inlichten.

– De basis ofwel de ondergrond.
Zorg dat vochtdoordringing via de onderliggende structuur beperkt wordt. Deze moet daarnaast ook heel schoon zijn. Iedere aanwezige verontreiniging kan uiteindelijk leiden tot mogelijke verkleuringen in de vloer, hetzij het in de voeg hetzij in de steen zelf.

– ‘Traditionele’ plaatsing in de mortel
Waarom zetten we ‘traditioneel’ tussen aanhalingstekens? Omdat deze methode niet veel meer wordt toegepast en daarnaast zijn beperkingen kent. Uiteraard zijn er omstandigheden waarbij traditionele plaatsing mogelijk is, maar zorg er dan wel voor dat de gebruikte mortel van hoogwaardige kwaliteit is. Handgemengde mortels zijn uit de tijd en verhogen het risico op onthechting en verkleuringen. Omwille van het risico op scheurvorming, maar ook om redenen van warmteoverdracht, wordt dit zeker afgeraden voor verwarmde vloeren.


- Gebruik van lijmmortel op een verharde dekvloer
In het algemeen is deze plaatsing geschikt voor tegels van alle formaten. Gebruik hoogwaardige lijmmortels (met een hoge dosering aan hulpstoffen) en op basis van witte cementen. Met deze lijmmortels met gemengde bindmiddelen die rijker aan hars
zijn, kan uitstekend gewerkt worden op vlakke ondergronden. Gebruik in dikte gekalibreerde tegels. In de verwerking is het aan te raden om dubbele verlijming toe te passen waarbij zowel de onderzijde van de tegel als ook de ondergrond wordt voorzien van een lijmlaag.

– Tussenoplossing
Er zijn ook zogenaamde legmortels. Deze zijn fabrieksmatig vervaardigd en dus constant van kwaliteit. Legmortels zijn qua eigenschappen aangepast op de tegels (dikte) en de ondergrond (vlakheid of versheid/ouderdom). Ze zijn vaak een prima alternatief voor de traditionele wijze (mortel) of daar waar lijmen niet kan vanwege de benodigde dikte/hoogte. Zoals eerder gezegd zijn witte cementen beter in combinatie met natuursteen. Daarnaast is tras een veelgebruikt component in deze mortels vanwege de goede vochthuishouding en geleidelijke droging.

Neem bij natuursteen voldoende tijd in acht. Op alle fronten. Zowel voor aanvang om ervoor te zorgen dat de ondergrond voldoende droog en stabiel is, na verwerking om de plaatsingsmortel of lijm voldoende te laten drogen en ook na het voegen. Sommige zaken gaan niet sneller en droging is essentieel om een mooie vloer als eindresultaat te verkrijgen.

Natuursteen is zeker mooi. En met voldoende aandacht voor het plaatsen krijg je een mooi en duurzaam resultaat. Wees bewust van de do’s en dont’s. Ook hier is zeker van toepassing: bezint eer ge begint. Maar gelukkig zijn er voldoende vakmensen in huis om je te assisteren. Succes.

© OMNICOL april 2017