Tegel-nivelleersystemen: doen of niet doen?

Sinds enkele jaren zijn er een aantal systemen op de markt gekomen die het ‘makkelijker’ maken om een volledig vlak betegeld oppervlak te krijgen. Deze, samenvattend benoemd als ‘nivelleersystemen’, worden door diverse merken aangeboden en zijn populair bij zowel de vakman als de doe-het-zelver.

Kennen we van vroeger nog de tegelkruisjes als hulpmiddel voor de klusser, zo zien we nu dat deze nivelleersystemen meer en meer worden toegepast, zelfs door de meest ervaren tegelzetters.

Door het plaatsen van een kunststof voetje onder de tegels en het gebruik van wiggen die op spanning gebracht worden, kunnen de hoeken van aangrenzende tegels worden opgespannen zodat een gladde bovenoppervlakuitlijning ontstaat. Deze systemen zijn handig in combinatie met de komst van tegels van steeds groter formaat waar de traditionele nivelleringsmethoden, zoals het positioneren met een rubberen hamer, minder effectief zijn. En we geven je het te doen: het vooruitzicht een net in de lijm gelegde grote tegel op te tillen om extra materiaal toe te voegen wordt steeds moeilijker en leidt al snel tot vervuiling.

Bijna alle bekende systemen gebruiken een plastic poot met voeten die onder de onderkant van de tegel, soms in de hoeken en soms langs de zijkanten worden aangebracht. Door een opening wordt een wig geschoven die met een tang op spanning gebracht wordt. Door druk uit te oefenen worden de aangrenzende tegels opgetrokken om gelijk te komen met het bovenoppervlak. Dit systeem minimaliseert ongelijkheid tussen aangrenzende tegels. Nadat de tegellijm is uitgehard, worden de wiggen en de uitstekende delen verwijderd. Een deel van het kunststof blijft onder de tegel aanwezig.

Het klinkt allemaal makkelijk en optisch geeft het inderdaad een fantastisch resultaat. Toch zijn er belangrijke aandachtspunten als je met zo’n systeem aan de slag gaat. Het kan namelijk ook problemen opleveren die niet 1-2-3 zichtbaar zijn maar op termijn aan het licht komen. Hoe dan?

Opvallend is dat na oplevering en daar waar deze systemen zijn toegepast vaak holklinkende tegels worden waargenomen, willekeurig verspreid over het gehele tegelvlak. Dit kan verschillende oorzaken hebben.

Steeds vaker worden snelverhardende lijmen gebruikt (klasse F) in combinatie met dichte tegels op dichte of weinig water absorberende ondergronden. Tijd is immers geld en we moeten vooruit!

De verkorte open tijd van deze lijmen opent de mogelijkheid om de hechting met de tegels te verstoren. De opwaartse (of neerwaartse) druk van het nivelleersysteem zal de hechting van de lijm waarschijnlijk verzwakken, omdat deze wordt uitgeoefend terwijl de afbinding/droging plaatsheeft.
Drie verschillende ‘onthechtingen’ kunnen optreden: tussen tegel en lijmlaag, in de lijmlaag zelf en tussen lijmlaag en ondergrond.
Het falen in adhesie is meestal wijdverbreid maar willekeurig en vaak zien we onthechting van de lijm aan de tegel zelf. We kunnen niet (altijd) meekijken tijdens de verwerking, maar een oorzaak kán zijn dat er te laat spanning op de tegels wordt gezet om ze vlak te trekken, waardoor de lijm al aan het uitharden is en de lijmverbinding wordt verbroken. De lijm is dan zijn plastische fase al voorbij.

Open tijd van een lijm staat keurig aangegeven in alle documentatie, maar is in deze niet leidend. Belangrijker is het om naar de corrigeertijd te kijken.
De instructies van de nivelleersystemen vermelden vaak niet wat de maximale variatie in dikte of tegeldikte is die kan worden opgevangen. Is 1 mm acceptabel, maar 2 mm niet? Het is aan te bevelen om rekening te houden met de te gebruiken lijmlaagdikte om ongelijkheden op te vangen zonder enige nadelige invloed op de hechtsterkte.

Hoe doe ik het nu wel goed?
Logica en ervaring geven aan dat er een tijd is waarna verstoring van een nieuw aangebrachte tegellijm een negatieve invloed heeft op de uiteindelijke, door de tegellijm bereikte, sterkte.
Wij willen graag navolgende richtlijnen voor het gebruik van dit soort systemen meegeven:

• Zorg voor een voldoende dikke lijmlaag. Dubbele verlijming is aangeraden (zowel de ondergrond als ook de achterzijde van de tegel voorzien van lijm).
• Voer de nivellering uit nadat er niet meer dan een paar tegels zijn gelegd. M.a.w. zo snel mogelijk nadat de tegel wordt gelegd.
• Let op bij snel verhardende lijmen, deze zijn nog gevoeliger en daarbij moet je nog sneller handelen.
• Pas het systeem zo gelijk mogelijk op alle tegels in het gehele tegelvlak verdeeld toe.
• Gebruik deze systemen niet om een niet vlakke ondergrond (of zeer ongelijkmatige tegels) te compenseren. Start altijd op een goede, vlakke basis.
• Wees realistisch en bedenk dat hele grote afwijking met deze systemen niet kunnen worden opgelost. 2 tot 3 mm is echt wel het maximale.
• Verwijder de wiggen pas nadat de lijm volledig is uitgehard. Doe dit niet te snel.
• Tip: gebruik een nivelleersysteem met een breekpunt aan de onderzijde van de clips, zodat er geen resten in de voeg achterblijven.

Wederom is voorkomen beter dan genezen. Al lijkt het een makkelijk hulpmiddel voor een optisch perfect resultaat, toch moet je even goed nadenken bij het gebruik ervan. Als de ‘spelregels’ goed worden toegepast, hoeft het niet nadelig te zijn en krijg je op deze manier inderdaad een perfect vlakke vloer als eindresultaat.

En je weet het: in geval van twijfel, aarzel niet om één van onze adviseurs te bellen.

© OMNICOL – mei 2020