Ik tegel, jij tegelt, wij tegelen. Een verantwoorde keuze.

Tegenwoordig is ‘de tegel’ een keuze en wat ons betreft nog altijd de meest voor de hand liggende. Het hoe en waarom willen we graag toelichten. Het valt of staat met het gebruik van de ruimte. Als duurzaamheid hoog in het vaandel staat dan is de tegel als zodanig nog altijd een zeer goed en terecht veelvuldig ingezet materiaal.

Tegel = keramiek?
Niet alle tegels zijn keramiek, de meeste wel. Bij glasmozaïek, de naam zegt het al, is glas het hoofdbestanddeel. En zo zijn meer variëteiten te bedenken. Betontegels, composiet, natuursteen en ga zo maar door. Het overgrote deel van de tegels zijn echter keramisch. Vandaar dat we daar even dieper op in gaan.
Keramische tegels bestaan uit dunne lagen keramisch materiaal. Dit is een mengsel van zand, klei en andere natuurlijke substanties. Ze zijn in verschillende vormen, diktes en afmetingen te verkrijgen. Keramische tegels zijn hard, sterk, hygiënisch en vuurbestendig.

Soorten keramische tegels
Afhankelijk van de samenstelling en het bakproces kunnen tegels gemaakt worden met verschillende uitstralingen en sterktes. Ga bij het kiezen dus niet alleen af op de uitstraling maar ook op het onderhoud en het gebruiksgemak. De meest voorkomende tegelsoorten zijn:

SPLIJTTEGEL
Splijttegels zijn verglaasd of onverglaasd leverbaar. Ze worden gevormd door extrusie. De klei wordt geperst door een spuitmond die de vorm heeft van twee tegels. Na droging worden deze twee tegels machinaal gespleten. Deze techniek levert kwalitatief zeer hoogstaande producten op die meestal hun toepassing vinden in industriële gebouwen of in zwembaden. Tegenwoordig wordt deze techniek om tegels te maken minder gebruikt.

DHG TEGELS
Ofwel DubbelHard Gebakken tegels. Dit zijn geperste, onverglaasde tegels die bij zeer hoge temperaturen (tot 1.250° C) worden gebakken. De term dankt zijn naam aan het feit dat men tegels vroeger op ongeveer 600 graden bakte. De dubbel zo hoge temperaturen leveren een betere verdichting en bijgevolg een minder poreuze structuur.

PORCELLANATO TEGELS
Dit zijn zeer compacte, onverglaasde tegels die onder zeer hoge druk worden geperst. In dit proces maakt men gebruik van porseleinaarde. De vochtopname van deze tegel is uiterst gering (waardes onder de 0,04%). Porcellanato tegels hebben een hoge krasweerstand en zijn uitermate geschikt voor de badkamer.

TERRACOTTA TEGELS
Terracottategels zijn bijzonder poreuze en bijgevolg niet waterdichte tegels die slechts in een beperkt kleurengamma (bruintinten) te verkrijgen zijn. Het basismateriaal van de tegel (de gebakken klei) is min of meer ook het eindproduct dat men bekomt. De tegels hebben een natuurlijke uitstraling en zijn vaak terug te vinden in zuidelijke landen zoals Frankrijk, Italië en Spanje.

VOL KERAMISCHE TEGELS
Vol keramische tegels worden ook wel grestegels genoemd. Het bakken gebeurt op een veel hogere temperaturen dan bij terracottategels. Er worden mineralen toegevoegd aan de mengeling van fijngemalen klei. De tegels zijn daardoor zeer duurzaam en vorstbestendig. Ze kunnen zowel binnen als buiten worden gebruikt.

FAIENCE
Verglaasd aardewerk, beter gekend als Faience, is een vorm van terracottategels met een waterdichte laag erop (email). Ze worden het meest gebruikt als vloertegel en muurtegels in toiletten, keukens en badkamers. Ze zijn te verkrijgen in een groot kleurengamma, maar zijn wel gevoeliger voor krassen, waardoor het meestal enkel op de wand wordt ingezet.

MONOCUISSONTEGELS
Monocuissontegels zien eruit als rustieke cementtegels maar zijn minder dik, minder poreus en een stuk gemakkelijker te onderhouden. Door de lage slijtweerstand zijn ze niet geschikt voor bijvoorbeeld plaatsing in keukens. In ruimtes die minder vaak belopen worden is deze tegelsoort daarentegen een prima keuze.

Waarom tegels in de badkamer?
Verder in deze bijdrage zullen nog meer redenen gegeven worden die het gebruik van tegels als afwerking in ‘natte ruimten’ als beste keuze verantwoorden. Juist bij renovatie laat tegelwerk het toe om met een grote flexibiliteit op een veelvoud aan ondergronden te worden toegepast. Breekwerk kan vaak vermeden worden, omdat men over het bestaande tegelwerk heen kan werken. En met de huidige beschikbare producten om de tegels te bevestigen is tijd een relatief begrip. Realiseer je dat zeker in de bouw ‘te’ geen garantie voor succes is. Dus ‘te snel’ is iets wat argwaan zou moeten opwekken. 

Oneindige keuze in vormen, kleuren en afmetingen. Combineren, contrasteren, alles kan en er is dus eigenlijk geen limiet op creativiteit. Dat ervaart de eindgebruiker als prettig. 
En jij als vakman weet dat je kunt terugvallen op een beproefde methode die al jaren wordt gebruikt, met ruggensteun van vooraanstaande producten. Het jarenlang probleemloos kunnen genieten van bad, douche, sauna etc. is een garantie wanneer voor de duurzame afwerking met tegelwerk wordt gekozen.

Gebruiksgemak
Naast de eerder beschreven samenstelling zijn er ook nog andere factoren die het gebruiksgemak van tegels bepalen. Toegegeven, door de veelvoud aan keuzes, is het maken van de juiste keuze ook wel een beetje complex. Dus als je straks een keuze moet maken, let dan goed op onderstaande punten:

Toplaag
Verglaasde, keramische tegels hebben een toplaag van gekleurd glazuur. Deze vorm wordt vaak gebruikt bij designvloeren, ook omdat deze tegels in verschillende patronen te verkrijgen zijn. Op technisch gebied bieden deze tegels een grote hard- en dichtheid. Tegels zonder gekleurd glazuur zien er vaak net even anders uit dan glanzende tegels.

Daarnaast wordt tegenwoordig meer en meer digitaal geprint. Daarmee kunnen bijvoorbeeld structuren van natuursteen opgenomen worden in de toplaag en is er een repetitie van 1 op 1000. Dat wil zeggen dat de kans dat je twee exact dezelfde tegels tegenkomt heel erg klein is.
Wat ook steeds meer voorkomt zijn hout-impressies en tegels in stroken die sprekend lijken op een houten vloer. Daarmee combineer je het uiterlijk van hout met de voordelen van keramiek. Denk bijvoorbeeld maar eens aan het rendement bij vloerverwarming.

Poreusheid
Hoe hoger de vochtopname, hoe poreuzer de tegel. Sommige tegels zijn vlekbestendig of temperatuurgevoelig, andere weer niet. Op basis hiervan kunnen we verschillende soorten onderscheiden. Let hier wel op als je ze in een specifieke ruimte wilt gaan gebruiken.

Vorm en afmetingen
Ook dit kan zeer uiteenlopend zijn. Tegels zijn meestal vierkant of rechthoekig, maar steeds vaker zien we complexere vormen op de markt verschijnen. De afmetingen gaan van 1 x 1 cm (mozaïek) (of zelfs kleiner) tot zo’n 120 x 120 cm of groter. Groot formaat kent bijna geen grenzen meer. Zo zijn er al keramische producten van 3 meter lang! De oppervlakte kan vlak, gewelfd of gepolijst zijn. De randafwerking kan dan weer geslepen (gerectificeerd) zijn, waardoor met een minimale voegdikte de tegels kunnen verwerkt.

Onderhoud
Qua dagelijks onderhoud moet je bij keramiek tegels zeep- of oliehoudende producten vermijden. Deze vormen een laag op de tegels waardoor iedere voet- of handafdruk zichtbaar wordt. Ook stof, haar, kruimels, zeepresten etc. blijven dan eerder hechten aan het oppervlak. Een zacht reinigingsmiddel of gewoon warm water is daarom aan te raden.

Antistatisch
Anders dan bij veel andere vloeren wordt door wrijving of erop te lopen geen statische elektriciteit veroorzaakt. Behalve hygiënische voordelen is de antistatische eigenschap een reden waarom er speciale, elektrisch geleidende tegels in bijvoorbeeld operatiezalen worden gebruikt.

Vriendelijk voor de gezondheid
Het oppervlak van keramische tegels, zowel de geglazuurde als de ongeglazuurde, is zeer dicht. Microben, mijten en andere micro-organismen, verantwoordelijk voor veel allergieën, hebben hier bij normaal onderhoud nauwelijks overlevingskansen. Om deze reden zijn tegels in de woning ook vanuit medisch oogpunt aan te bevelen.

Duurzaam en milieuvriendelijk, ofwel: een groen materiaal
Niet alleen om bovenstaande redenen zijn tegels goed voor het milieu. Ze kunnen tevens milieuvriendelijk als bouwafval worden verwijderd (inclusief lijmresten). De natuurlijke onderdelen van tegels zijn onbeperkt aanwezig in de natuur.
Hun duurzaamheid draagt daar ook zijn steentje aan bij. Tegels zijn bij een adequate verzorging en vakkundige betegeling ook jaren later nog even mooi als op de dag dat ze geplaatst werden.

Kleur- en lichtecht
Wie zich realiseert dat kleuren in belangrijke mate bijdragen aan de harmonie in een ruimte, weet dat dit geen onbelangrijke factor is bij de keuze voor een keramische vloerbedekking. Over smaak valt niet te twisten maar de keuzemogelijkheden zijn quasi oneindig.

Samenvattend is het al met al eigenlijk een lofzang geworden om vooral te kiezen voor tegels. Zoals aangehaald valt over smaak niet te twisten en zal dat esthetische aspect altijd zwaar wegen in je keuze. Maar technisch en vanuit kwaliteits-oogpunt is een keramische eindafwerking van vloeren en/of wanden de beste keuze. Zeker als duurzaamheid en gebruiksgemak belangrijke criteria voor je zijn.

© OMNICOL